رضا خانی - دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
امیر رضا صادقی بختوری - دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
بهمن پاسبان اسلام - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی
وحید سرابی - دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

به‌منظور ارزیابی پاسخ عملکرد و اجزای آن در ژنوتیپ‌های مختلف کلزای پاییزه نسبت به تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی و در سه تکرار در مزرعه‌ی تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی در سال زراعی 93-1392 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در سه سطح: بدون تنش، قطع آبیاری در مراحل گلدهی و خورجین‌دهی به‌عنوان عامل اصلی و 18 ژنوتیپ مختلف کلزای پاییزه به‌ترتیب شامل HW113، RS12، Karaj1، KR18، L73، L72، HW101، L146، L210، L183، SW101، L5، L201، HW118، KR4، Karaj2، Karaj3 و KS7 به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که تنش در مراحل گلدهی و خورجین‌دهی بر عملکرد و اجزای آن در ژنوتیپ‌های مختلف کلزا تأثیر زیادی داشته و مقادیر آنها را به شدّت کاهش داد. در شرایط بدون تنش، ژنوتیپ‌های L72، L146، L183، L210 و Karaj2 توانستند عملکرد بالایی را نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها تولید کنند. درحالی‌که، عملکرد این ژنوتیپ‌ها در شرایط تنش رطوبتی به شدّت کاهش یافت. در مقابل، ژنوتیپ‌های KR18، HW101، SW101 و Karaj3 نسبت به شرایط بدون تنش افت عملکرد کمتری داشتند که می‌توان آنها را به‌عنوان ژنوتیپ‌های مقاوم و متحمّل به تنش خشکی در نظر گرفت. از این‌رو، چنین ژنوتیپ‌هایی می‌توانند برای مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران مناسب باشند.

افت عملکرد, خورجین دهی, گلدهی, گیاهان روغنی, مراحل فنولوژیکی