لیلا اطمینان - گروه معماری، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
سید بهشید حسینی - استادیار گروه معماری، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
سیامک پناهی - استادیار گروه معماری، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران.

معماری اسلامی مانند دیگر انواع معماری، با معرفت­شناسی و هستی ­شناسی در فرهنگ جامعه مرتبط است.برای درک معماری سنتی اسلامی، یا هر صورت دیگری از معماری سنتی، شناخت شیوه نگرش ­های سنتی به کلیت معماری و اجزایش ضروری است. مهم­ترین این اجزا فضا است. دوره صفویه(1135-907ق) یکی از دوره­ های درخشان معماری در ایران است. این دوره تاریخی یکی از حساس­ترین مقاطع تاریخی از نظر رونق فرهنگ و تفکر اسلامی نیز بوده است. در دوره معاصر با گسترش ارتباط با غرب معماری اسلامی نیز تا حدی تحت تأثیر نوآوری­ های جدید قرار گرفت. مسئله ­ای که می­توان اینجا مطرح کرد میزان تأثیرپذیری معماری عصر صفویه و معماری دوره معاصر از نظر وجود نشانه­ های حکمت اشراق در آنهاست. این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ­ای و مشاهدات میدانی انجام شده است. معماری مسجد جامع اصفهان و مسجد الغدیر تهران به عنوان نمونه ­های بارز معماری دوره صفویه و دوره معاصر به عنوان دو اثر معماری مورد واکاوی قرار گرفته است و یافته­ های پژوهش حاکی از این است  که عالم مثال در ذهن معمار دوره صفوی براساس آیات و روایات است، لذا در معماری مسجد امام اصفهان، حکمت اشراق به گونه­ای آشکار بازتاب یافته است. در مسجد الغدیر خلوص احجام به کار رفته، به کارگیری مصالح و تزیینات آجری و کاشی­کاری در نما، استفاده از عناصر و مفاهیم معماری گذشته و بیان جدیدی از آن­ها، بیانگر تأثیر نهضت­های پست مدرنیسم در معماری دوره معاصر است. اهداف پژوهش 1.بازشناسی نشانه­های حکمت اشراق در  مسجد جامع اصفهان و مسجد الغدیر تهران 2. بررسی تطبیقی معماری مسجد جامع اصفهان و مسجد الغدیر تهران سؤالات پژوهش 1.حکمت اشراق چه تأثیری بر معماری مسجد جامع اصفهان و مسجد الغدیر تهران دارد؟ 2. معماری مسجد امام اصفهان با مسجد الغدیر تهران چه شباهت­ها و تفاوت­هایی با یکدیگر دارند؟

مسجد امام اصفهان, مسجد الغدیر تهران, حکمت اشراق, معماری صفویه, معماری معاصر