میلاد مهدیزادخانی - دانشگاه فردوسی مشهد
مسعود خوش سلیقه - دانشگاه فردوسی مشهد

در پیشینة ترجمة دیداری‌شنیداری، از ایران به‌عنوان کشوری دوبله‌محور یاد می‌شود. در حالی که در همین شیوه، مترجمان و دوبلورها با نشانه‌نظام‌های معنایی سروکار دارند که به‌صورت عنوان، زیرنویس و نوشتۀ روی تصویر ظاهر می‌شود و در مجموع، در مطالعات فیلم «نشانه‌نظام گرافیکی» نامیده می‌شود. با توجه به رشد روز افزون مطالعات دیداری‌شنیداری و نقش مهم نشانه‌نظام گرافیکی در درک بهتر فیلم، مطالعات نسبتاً کمی در این حوزه انجام شده است. از این‌رو، نویسندگان این مقاله به بررسی و مقایسۀ دو روش ترجمۀ صدای برون‌کادری و جایگذاری در برگرداندن نشانه‌نظام گرافیکی در دو نسخۀ دوبلة رسمی فارسی از فصل اول شرلوک پرداخته‌اند. نتایج نشان می‌دهد از مجموع 28 صحنة مربوط به نشانه‌نظام گرافیکی متحرک، شبکۀ تلویزیونی بی‌بی‌سی تمام آن‌ها را با روش جایگذاری برگردانده، در حالی که صدا و سیمای ایران 5 صحنه را با روش ترجمۀ صدای برون‌کادری بدون ترجمه باقی گذاشته است. با بررسی کیفی محدودیت‌ها و برتری‌های دو روش نسبت به یکدیگر، نویسندگان عمده‌ترین دلیل ترجمه‌نشدن نشانه‌نظام گرافیکی در ترجمۀ صدای برون‌کادری را «تعامل نشانه‌نظام‌ها» یافتند. در پایان نیز، برای انجام پژوهش‌های آتی در این حوزه پیشنهادهایی ارائه شده است.

ترجمۀ دیداری‌شنیداری, نشانه‌نظام گرافیکی, دوبله, صدای برون‌کادری, جایگذاری