حسامالدین سلوکی - دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی نصیریمحلاتی - دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا کوچکی - دانشگاه فردوسی مشهد
پرویز رضوانی مقدم - دانشگاه فردوسی مشهد

این پژوهش با هدف بررسی و ارزیابی کارایی مصرف نور در کشت مخلوط جایگزینی ماریتیغال (Silybum marianum L.) و رازیانه (Foenicolum vulgar Mill.) انجام گرفت. آزمایش با پنج تیمار در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل کشت خالص ماریتیغال، کشت خالص رازیانه، کشت مخلوط 3:1 (25% رازیانه: 75% ماریتیغال)، کشت مخلوط 1:1 (٥٠% رازیانه: ٥٠% ماریتیغال) و کشت مخلوط 1:3 (75% رازیانه: 25% ماریتیغال) بودند. نتایج نشان داد که میزان تشعشع تجمعی جذب شده در تیمار کشت مخلوط 3:1 (25% رازیانه: 75% ماریتیغال) در مقایسه با سایر تیمارها در بالاترین مقدار بود. میزان کارایی مصرف نور، تشعشع تجمعی جذب شده و ماده خشک تجمعی در ماریتیغال در تمامی تیمارها بالاتر از رازیانه بود. همچنین کارایی مصرف نور این گیاه در طول فصل زراعی از 91/1 تا 36/2 گرم بر مگاژول تشعشع جذب شده متغیر بود و در تیمار کشت مخلوط 1:1 (٥٠% رازیانه: ٥٠% ماریتیغال) در مقایسه با سایر تیمارها به خصوص کشت خالص در بالاترین مقدار قرار داشت. مقادیر کارایی مصرف نور رازیانه نیز از 71/0 تا 39/1 گرم بر مگاژول تشعشع جذب شده متغیر و در تمامی تیمارهای کشت مخلوط بالاتر از تک‌کشتی این گیاه بود. بر این اساس بهترین تیمار قابل توصیه برای کشت مخلوط ماریتیغال و رازیانه تیمار کشت مخلوط 1:1 (٥٠% رازیانه: ٥٠% ماریتیغال) می‌باشد که در آن میزان کارایی مصرف نور ماریتیغال در بالاترین حد (36/2 گرم بر مگاژول) و کارایی مصرف نور رازیانه نیز 93/0 گرم بر مگاژول بود. بر اساس یافته‌های این پژوهش به نظر می‌رسد که استفاده از مخلوط‌های جایگزینی و ایجاد تنوع در ساختار و مدیریت مزرعه، رویکردی مفید در جهت افزایش کارایی مصرف منابع به‌ویژه نور باشد.

تشعشع جذب شده, تنوع زمانی, ضریب استهلاک نور, ماده خشک تجمعی