مهدیه رجایی - دانشگاه زابل
مهدی دهمرده - دانشگاه زابل
عیسی خمری - دانشگاه زابل
بهروز کشته گر - دانشگاه زابل

به‌منظور بررسی و تعیین اثر الگوی کشت و ورمی‌کمپوست بر تغییرات عناصر غذایی در کشت مخلوط ذرت(Zea mays L.) ، بادام زمینی (Arachis hypogaea L.) و گاوزبان اروپایی(Borago officinalis L.)، آزمایشی در پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل در سال زراعی 94-1393 به‌صورت کرت‌های شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل ورمی‌کمپوست به‌عنوان عامل اصلی در سه سطح؛ عدم کاربرد کود، 5/2 و 5 تن در هکتار و الگوهای کشت به‌عنوان عامل فرعی در نه سطح شامل؛ کشت خالص ذرت، بادام زمینی و گاوزبان اروپایی، 40 درصد ذرت + 30 درصد بادام زمینی + 30 درصد گاوزبان،50 درصد ذرت + 25 درصد بادام زمینی + 25 درصد گاوزبان،60 درصد ذرت + 20 درصد بادام زمینی + 20 درصد گاوزبان، 100 درصد ذرت + 50 درصد بادام زمینی + 50 درصد گاوزبان، 100 درصد ذرت + 75 درصد بادام زمینی + 25 درصد گاوزبان و 100 درصد ذرت + 25 درصد بادام زمینی + 75 درصد گاوزبان بود. . نتایج نشان داد بیشترین مقدار کربن خاک در کشت مخلوط در الگوی کاشت 100 درصد ذرت + 50 درصد بادام زمینی + 50 درصد گاوزبان و کاربرد 5 تن ورمی کمپوست در هکتار به میزان (41/0 درصد) و کمترین مقدار کربن خاک در الگوی کشت 60 درصد ذرت + 20 درصد بادام زمینی + 20 درصد گاوزبان و عدم مصرف ورمی‌کمپوست به‌دست آمد. افزایش نسبت اختلاط گاوزبان در الگوی کشت موجب کاهش مقدار سدیم خاک و افزایش درصد بادام زمینی در کشت مخلوط منجر به افزایش مقدار فسفر خاک گردید. تأثیر الگوهای کشت مخلوط در افزایش میزان رطوبت حجمی خاک به میزان 78/20 درصد و تشعشع فعال فتوسنتزی 17/77 درصد قابل توجه بود. بیشترین مقدار عملکرد ذرت (3/17 تن در هکتار) در الگوی مخلوط 100 درصد ذرت + 25 درصد بادام زمینی + 75 درصد گاوزبان و بیشترین عملکرد بادام زمینی (5/15 تن در هکتار) در الگوی مخلوط 100 درصد ذرت + 75 درصد بادام زمینی + 25 درصد گاوزبان به‌دست آمد. نسبت برابری زمین در همه الگوهای مخلوط بیشتر از یک بود و بیشترین میزان نسبت برابری زمین در الگوی کشت مخلوط 100 درصد ذرت + 75 درصد بادام زمینی + 25 درصد گاوزبان و مصرف 5 تن استفاده ورمی‌کمپوست در هکتار به‌دست آمد که نشان‌دهنده سودمندی کشت مخلوط نسبت به تک‌کشتی بود.

تشعشع فعال فتوسنتزی, عملکرد اقتصادی, کربن خاک, نسبت برابری زمین