رضا صادقی - استادیار گروه فلسفه، دانشگاه اصفهان

فلسفة علم کوهن را آغاز دورة پساپوزیتیویستی دانسته‌اند. در این نوشتار با مرور نقدهای کوهن بر تجربه‌گرایی خواهیم دید او در این نقدها با تضعیف نقش معرفتی و توجیهی تجربه باعث تقویت نسبی‌گرایی و بسط آن به حوزة‌ علوم طبیعی می‌شود. با این‌که کوهن نقدهایی جدی بر حلقة وین دارد، اما هم‌زمان برخی از اصول پوزیتیویستی آن‌ها را حفظ می‌کند؛ لذا برخی از مفسران کوهن نسبی‌گرایی را نتیجة منطقی اصول پوزیتیویستی می‌دانند و بر این اساس دیدگاه کوهن را تداوم پوزیتیویسم معرفی می‌کنند. از نظر آن‌ها کوهن با مبانی اندیشة حلقة وین موافق است و صرفاً برای حل پاره‌ای از ناسازگاری‌ها آن را بازسازی می‌کند. شواهد این ادعا را در پایان این نوشتار بررسی خواهیم کرد.

کوهن, پارادایم, تجربه‌گرایی, پوزیتیویسم, نسبی‌گرایی