عاطفه عامری - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
غلامحسین داوری نژاد - استاد (هیات علمی)، گروه علوم باغبانی و فضای سبز، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه فردوسی مشهد
نسرین مشتاقی - دانشیار(هیات علمی)، گروه بیوتکنولوژی و اصلاح گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
علی تهرانی فر - استاد (هیات علمی)، گروه علوم باغبانی و فضای سبز، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور بررسی القای جنین‌‌زایی سوماتیکی، ریز‌نمونه‌های کوتیلدون بالغ، نابالغ و آندوسپرم ارقام نظنزی، قوسی، درگزی و ویلیامز حاصل از میوه‌های 40 تا 100 روز پس از گرده‌افشانی، در محیط کشت‌‌های MS)، SH و (White حاوی غلظت‌‌های مختلف 2,4-D (3/2، 9 و 18 میکرومولار) کشت شدند. سپس به منظور افزایش بازدهی جنین‌‌زایی، آندوسپرم رقم قوسی به عنوان ریز‌نمونه برگزیده از آزمایش قبل، در محیط کشت MS با تیمار‌های هورمونی شامل 2,4-D (0-2 میکرومولار) و تیدیازورون (0-9 میکرومولار) کشت شد. به منظور جوانه‌زنی و باززایی گیاه، از تیمار‌های شاهد، 150 میلی‌گرم بر لیتر سکوسترین آهن، 2 میلی‌گرم بر لیتر نیترات نقره و 1 میلی‌گرم بر لیتر اسید جیبرلیک استفاده شد. در نهایت، جهت سازگاری گیاهان، دو آزمایش متوالی شامل تاثیر مایکوریزا (Glomus mosseae) (صفر و 25/0 گرم بر کیلوگرم بستر کشت)، سپس دو رویه‌ی کود ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آبیاری بررسی شد. نتایج آزمایشات نشان داد که تنها آندوسپرم رقم قوسی حاصل‌ از میوه‌های برداشت شده در 50 روز بعد از گرده‌افشانی در محیط کشت MS، جنین‌های سوماتیکی مستقیم ایجاد کرد. 5/0 میکرومولار 2,4-D بالاترین فراوانی تولید جنین‌های سوماتیکی (66/12درصد) را داشت و بالاترین فراوانی تولید جنین هنجار در همین تیمار (71 درصد) و تیمار 5/0 میکرومولار2,4-D + 5/4 میکرومولار تیدیازورون (70 درصد) بدست آمد. بالاترین میزان جوانه‌زنی (66/9 درصد) و باززایی گیاه (12درصد) در سکوسترین آهن بدست آمد. در مرحله‌ی سازگاری، استفاده از مایکوریزا و رویه‌ی دوم کود آبیاری بهترین شناخته شدند. در مجموع، از روش ارائه شده در این تحقیق می‌توان در مطالعات مولکولی این رقم استفاده نمود.

2؛ 4-D, سکوسترین آهن, رقم قوسی, مایکوریزا