امیر کرم - دانشگاه خوارزمی
منیره رعیتی شوازی - دانشگاه خوارزمی تهران
حمیدرضا غفاریان مالمیری - دانشگاه یزد
عادل سپهر - دانشگاه فردوسی مشهد

بررسی و تحلیل اطلاعات مکانی و زمانی لندفرم‌ها و کاربری اراضی با استفاده از داده‌های چند زمانه از جمله مباحثی است که در مطالعات بیابان‌زایی و تحلیل روند تغییرات آن حائز اهمیت است. پژوهش حاضر با استفاده از تکنولوژی سنجش‌ازدور، به شناسایی و تحلیل تغییرات لندفرم‌های ژئومورفولوژی و کاربری اراضی در بخشی از دشت یزد-اردکان پرداخته است. بدین منظور از تصاویر سنجنده های TM و OLI ماهواره Landsat مربوط به سال‌های 1987 و 2016، در بازۀ زمانی 30 ساله استفاده شد. ابتدا تصحیحات لازم بر روی تصاویر انجام گردید و سپس بر اساس نقشه‌های توپوگرافی، ژئومورفولوژی و تصاویر گوگل ارث، لندفرم‌های ژئومورفولوژی و طبقات کاربری اراضی منطقه مورد مطالعه تعریف و نمونه‌های آموزشی انتخاب گردید. سپس تصاویر با الگوریتم حداکثر احتمال طبقه‌بندی و نقشه لندفرم‌ها و کاربری اراضی تهیه شد. دقت تصاویر طبقه‌بندی نیز با ضریب کاپا و دقت کلی محاسبه شد. درنهایت به‌منظور شناخت وضعیت تغییرات لندفرم‌ها از روش آشکارسازی تغییرات "پس از طبقه‌بندی" استفاده شد. نتایج نشان داد که لندفرم‌های موجود بروی دشت سر پوشیده به‌جز تپه‌های ماسه‌ای مواج دارای روند نزولی تا سال 2016 بودند و این در حالی است که مناطق شهری و اراضی زراعی و باغات و جنگل‌های دست کاشت که بروی دشت سر پوشیده بودند، طبق تغییرات کاربری اراضی دارای روند صعودی بوده‌اند؛ و به‌طورکلی این نتایج نمایانگر آن است که در محدوده مورد مطالعه در طی 30 سال، نه‌تنها بر وسعت اراضی بیابانی افزوده نشده است، بلکه از محدوده اراضی بیابانی کاسته شده و بر دیگر کاربری‌ها افزوده شده است. همچنین در شرق و غرب منطقه مرز لندفرم‌ها تغییر کرده است.

تغییرات مکانی-زمانی, لندفرم, کاربری اراضی, بیابان‌زایی, حداکثر احتمال, دشت یزد-اردکان