پریسا نجفی - دانشگاه شیراز
فریده حق بین - دانشگاه الزهرا

گفتمان موجود در فرایند بازجویی از حیطه‌های جالب و ارزشمند انواع پژوهش‌های زبانی است. آنچه که گفتمان و تعامل بازجویی را شکل می‌دهد، توالی پرسش و پاسخ‌ها است. نگارندگان در جستار حاضر به بررسی و تقسیم‌بندی انواع صورت‌های پرسشی در فرایند بازجویی پرداخته و همچنین مؤلفة کاربردشناختی «میزان کنترل‌کنندگی» را در بررسی‌ها لحاظ کرده‌اند. لازم به ذکر است که داده‌های پژوهش حاضر بر اساس داده‌های متشکل از بیست‌و‌یک پرونده کیفری در سه شعبه از دادسرای شهر شیراز تشکیل شده‌ است. تحلیل‌ها مؤید این نکته است که توزیع انواع سؤال‌ها در گفتمان بازجویی به میزان چشم‌گیری با یکدیگر تفاوت دارد، به گونه‌ای که از شش نوع صورت‌های پرسشی اطلاعی گسترده، اطلاعی محدود، اختیاری، بله/ خیر، اخباری و تأکیدی بیشترین کاربرد را به ترتیب اطلاعی‌های محدود و اطلاعی‌های گسترده به خود اختصاص می‌دهند و به لحاظ کنترل‌کنندگی نیز دارای کم‌ترین میزان می‌باشند. دلیل این امر را نیز می‌توان به بافت و فضای بازجویی در مرحله دادرسی نسبت داد که به موجب آن بازپرس قصد دست‌یابی هرچه بیشتر به اطلاعات و جمع‌آوری ادله برای مرحله متعاقب یعنی دادگاه را دارد. از دیگر یافته‌های پژوهش حاضر نیز می‌توان به این نکته اشاره داشت که پرسشی‌های اخباری که عموما در بسیاری از پژوهش‌ها در دسته پرسش‌های بسته قرار می‌گیرند، بر اساس داده‌های حاضر در دسته پرسش‌های باز قرار می‌گیرند.

پرسشی‌ اطلاعی گسترده و محدود, پرسشی‌ اختیاری, پرسشی‌ بله/ خیر, پرسشی‌ اخباری, پرسشی‌ تأکیدی