رسول الله کشتکار

در طول تاریخ، بُعد کنترلی دین به لحاظ پیامدهای بیرونی و عینی در حوزه های مختلف اجتماعی و از جمله در زمینه ی پیش گیری از جرم همواره مد نظر بوده است. با این حال پیش آمدِ تحولاتی چون انقلاب صنعتی، مادی گرایی افراطی و رفاه زد گی سبب تقلیل نقش خدا از شارعیت به خالقیت و دین از هنجارگذاری به امری صرفا تسکین بخش شد. گریز از دین نه تنها در میان سیاستمداران و سپس آحاد مردم بلکه بیش و پیش از آن در آثار دانشمندان علوم اجتماعی و جرم شناسی قابل ردیابی است. جرم شناسان تحققی با مبنا قرار دادن روش های کمّی در انجام پژوش های علمی بسیاری از آثار دین را به عنوان یک متغیر تاثیرگذار بر پدیده های اجتماعی و از جمله جرم نادیده انگاشته اند، تا آنجا که می توان ادعا نمود که در حال حاضر دین با غفلت عامدانه از سوی پژوهشگران جرم شناسی مواجه است. این غفلت از دین و تلاش در جهت بهره مندی از خرد انسانی به جای معارف الهی با گذشت زمان منجر به پیامدهای در خورد توجهی در عرصه ی اجتماع شده است. از جمله آن که به موازات رنگ باختن ابعاد مناسکی و اعتقادیِ دینداری، به ابعاد تجربی و به ویژه پیامدی دین به لحاظ اثرات عینی و ملموس اجتماعی توجه بیشتری شده است. ضمن آن که استفاده از ابزارهای کّمی به منظور بررسی رابطه ی دین و جرم باعث شکل گیری ادبیات علمی و مبتنی بر روابط علّی معلولی در این حوزه گردیده و این امکان را فراهم ساخته که با شناخت ابعاد تاثیرگذار دین بر وقوع جرم و برنامه ریزی در جهت افزایش دینداری شهروندان در این حوزه ها از نرخ جرایم کاست. براین اساس سوال آن است که با توجه به اینکه عصر مدرن بستر تزلزل دینی را به واسطه ی تحولات پیش گفته فراهم آورده ایا در حال حاضر پژوهش های میدانی می توانند نقش دین در کنترل رفتار مجرمانه را به اثبات رسانند؟ و در صورت پاسخ مثبت چه ابعادی از دین موجب تقویت خود کنترلی در سطح فردی خواهد شد؟ برای پاسخ به سوالات فوق پژوهش حاضر بر آن است که با استفاده از روش خود اظهاری میزان تاثیر آموزه های دینیدر ارتکاب جرم را مورد بررسی قرار داده و ارتباط این دو متغیر را تبیین نماید.

بُعد کنترلی دین، حوزه های مختلف اجتماعی، وقوع جرم، تزلزل دینی، آموزه های دینیدر ارتکاب جرم