رضا محبی - استادیار گروه معماری وشهرسازی، دانشکده عمران ومکانیک، دانشگاه غیاث الدین جمشید کاشانی، قزوین ایران
رامین محمدپور - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته معماری، دانشگاه غیاث الدین جمشیدکاشانی، قزوین ایران

فضاهای باز و نیمه باز، از گذشته و در معماری سنتی ما نقش مهمی را در فضاسازی معماری سنتی برعهده داشته است و درکل شکل و هندسه آن از ویژگی های محیط خود بهره می گرفته و اکثر فعالیت های فردی واجتماعی انسان در آن روی میداده است و در معماری گذشته به صورت توامان در بنا ساخته می شدند، در صورتی که امروزه فضاهای باز معنی و مفهوم گذشته را ندارند و فاقد ارزش معمارانه می باشند، زیرا این فضاها در ابتدا طراحی نشده و باقی مانده فضاهای ساخته شده هستند. فضای باز مسکونی علاوه بر تامین نور و روشنایی فضاهای داخلی و تهویه طبیعی به عنوان فرصتی برای ارتباط بیشتر با طبیعت است. با توجه به محدودیت فضای داخلی واحد های مسکونی و سابقه سنتی حضور حیاط در زندگی ایرانی، فضای باز مجالی برای گسترش عملکرد فضای داخلی و رابطه ی آن با فضای بیرونی است. با در نظر گرفتن اهمیت و نیازمندی انسان به ارتباط با محیط طبیعی و تأثیر آن بر خصوصیات روحی و فیزیکی افراد، توجه به فضاهای باز و نیمه باز امری ضروری است.هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تاثیر فضاهای باز و نیمه باز بر کیفیت کالبدی خانه های سنتی و مقایسه آن با فضاهای باز خانه های معاصر با تمرکز بر شهر کاشان بوده است. بر همین اساس، پس از بررسی و معرفی فضاهای باز و نیمه باز و شاخص های مؤثر بر استفاده آن، با بررسی 30 نمونه، میزان استفاده از فضاهای باز و نیمه باز خصوصی و دلایل عدم استفاده از آن، به صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه (مصاحبه با ساکنین) مشاهده و تعیین شد. براساس نتایج به دست آمده، 1 - وجود حریم شخصی و 2 - شکل گیری مناسب فضا در خانه های سنتی در شهر کاشان بر بهبود کیفیت کاربری آنها موثر بوده است.

فضای باز و نیمه باز، فضای خصوصی، خانه مسکونی، ایوان