غلامرضا طوسیان شاندیز - استادیار گروه هنر و رسانه، دانشگاه پیام نور تهران
پانته آ محمدپور دهسرخی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه پیام نور تهران

ایران سرزمینی است باستانی با فرهنگی غنی و جاودان که در هر هنری سرآمد روزگار خویش بوده است. بی شک یکی از ویژگی های این فرهنگ عالم گیر، بهره گیری از دانش، عرفان و درک صحیح از هستی و عالم، در کنار بهره مندی از زیبایی های طبیعی بوده است. در این پژوهش به اختصار به بررسی سه عنصر زیبایی شناسانه نور، رنگ و آب در فلسفه و معماری سنتی، بویژه معماری باغ ایرانی، در ادوار مختلف تاریخی، شامل دوران باستان تا دوره اسلامی با هدف آشنایی، معرفی و بازشناسی این عناصر در شکل گیری باغ ایرانی پرداخته شده است. این پژوهش در قالب توصیفی – مروری و روش جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای بوده است. در این تحقیق به این موضوع که فلسفه و عرفان ایرانی و ایرانی - اسلامی تا چه اندازه در معماری ایرانی تأثیر داشته است مورد کنکاش قرار گرفته است. لذا در بخش اول به بررسی و جایگاه نور و رنگ و آب در باورها و هنر ایرانی پرداخته شده است و در بخش دوم با معرفی باغ ایرانی به عنوان یکی از شاخصه های معماری ایران، به نقش این سه عنصر زیبایی شناسانه، با تاکید بر کارکردهای مختلف آب اشاره شده است. بر همین اساس به منظور دستیابی به اهداف پژوهش حاضر، پرسش هایی مطرح و در ادامه در بخش های مختلف به پاسخ آنها با رویکرد ترسیم شده در فرضیه تحقیق پرداخته شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که با شناخت عناصر و ویژگی های بومی و ملی هنرهای اصیل ایرانی بخصوص باغ ایرانی که از ارکان اصلی معماری ایران در طول هزاره های مختلف بوده است، علاوه به بهره گیری از طبیعتی زیبا و سلامت، می توان در باززنده سازی و احیا فرهنگ ایرانی – اسلامی در بخش معماری گامی موثر برداشت.

نور، رنگ، آب، معماری، باغ ایرانی.