فرهاد کاروان - استادیارگروه معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

نماد، علامتی اسـت بصـری که مبین مفهومی خاص اسـت؛ خواه به صـورت تصویری باشد یا به شکل نقوش هندسی ویا صورتی دیگر. بررسـی اسـماء متبرکه مورد اسـتفاده در نقوش تزئینی آثار معماری با اهداف خاصی صورت می گیرد. در واقع معمار سعی می کند با زبان تصویری از قبیل استفاده از کلمات، عبارات و آیات، در قالب اشکال هندسی در کنار استفاده منطقی رنگ، نور و سایر عوامل، پیام خود را به مخاطب منتقل سازد. شناخت این نقوش در واقع دریافت پیام معمار محسوب می گردد. از جمله این نقوش که در کاشیکاری معقلی مورد استفاده قرار می گرفته، نقش گردونه آتش است؛ که به صورت موردی در تزئینات مسجد جامع کبیر یزد به کار رفته است. عدم شـناخت کافی از مفهوم نقش نمادین در واقع مانع از ادراک کامل فضای معماری می گردد. این مقاله بدنبال پاسخ به این پرسش اسـت که" مفهوم نقش نمادین گردونه آتش در تزئینات مسـجد جامع کبیر یزد چیسـت؟ هدف از این پژوهش شـناخت پیشینه نقش نمادین (گردونه آتش) مورد اسـتفاده در تزئینات مسـجد جامع کبیر یزد جهت درک بهتر مفهوم فضای معماری است. روش گردآوری مطالب کتابخانه ای و اسنادی و شیوه تنظیم مقاله به صورت توصیفی-تحلیلی است.

نقوش، نقش نمادین ، گردونه آتش، تزئینات مسجد، مسجد جامع یزد.