مهسا مهردادی - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی معماری،گروه معماری، دپارتمان آموزش عالی سبلان، واحد اردبیل ، ایران
المیرا جبرائیلی - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی معماری،گروه معماری، دپارتمان آموزش عالی سبلان، واحد اردبیل ، ایران

در مواجهه با آثار هنر اسلامی مشاهده می کنیم که قدرت خیال و تخیل عرفانی، کمک شایانی به هنرمند ایرانی در هنر معماری اسلامی به مثابه یکی از بزرگترین شاخه های هنر اسلامی کرده است، هنر یکی از راه های معرفت پیدا کردن عالم هستی است. شناسایی وجوه مختلف خود مراتبی دارد که »با مشاهده هستی امکان پذیرنیست، مگر از طریق »دیدن« و از سویی دیگر بستگی مستقیم به نظرگاه هنرمند و شاکله روحی وی دارد. دوره سلجوقی از ادوار مهم تمدن اسلامی ایرانی است که در آن هنرهای گوناگون به چنان حد تعالی و پپیشــرفت رسیدند که در کم تر دوره ای از تاریخ ایران بدان حد رسیده اند، و از مهم ترین دوره های تاریخی ایران پس از اسلام، عصر سلاجقه بزرگ است. جمعه مسجد اردبیل که در برخی از نسخه ها و کتاب ها از آن به عنوان مسجد جامع نیز یاد شده، بازمانده مسجد عظیم و گسترده و کم نظیری است که در دوره های مختلف اسلامی بویژه دوره سلجوقی شکل گرفته و تا اوایل دوره صفوی آباد بوده است.نتیجه پژوهش نشان می دهد که از اندیشه های حکمت هنر، قدرت خیال، تخیل عرفانی در طراحی معماری مساجد استفاده شده است و همینطور فضای مناسبی برای درک مخاطبان از این هنر ناب به وجود آمده است.

سلجوقیان، جمعه مسجد اردبیل، عرفان و حکمت