خدابخش اسداللهی - دانشگاه محقق اردبیلی
شکرالله پورالخاص - دانشگاه محقق اردبیلی
ولی علی منش - دانشگاه محقق اردبیلی

صائب تبریزی و بیدل دهلوی از نامدارترین شاعران سبک هندی هستند که هر کدام به نوبۀ خود در شاخۀ ایرانی و هندیِ سبک هندی، شعر این دوره را متحوّل کرده­اند. اکثر محققانی که در شعر بیدل به تحقیق و پژوهش پرداخته­اند، ترکیبات خاص را به عنوان یکی از مهمترین عوامل غموض زبان در انحصار شعر بیدل دانسته و در نوع ساخت و معنی این نوع ترکیبات کمتر تأمل کرده­اند. در اینجا با تکیه بر اشعار صائب و بیدل، ترکیبات خاص در هر دو شاخۀ ایرانی و هندی شعر سبک هندی بررسی شده است. ترکیبات هر دو شاعر ابتدا از نظر «هستۀ معنایی» در دو گروه ترکیبات «برون مرکز» و «درون مرکز» طبقه­بندی شده، سپس بر اساس «روابط نحوی ترکیب»، مدل­های گوناگونی از ژرف­ساخت ترکیبات هر دو شاعر ارائه شده است. ترکیبات خاص صائب و بیدل در ژرف­ساخت دارای روابط نحوی گوناگونی مانند رابطۀ مسندی، فاعلی، مفعولی، متممی و ... است. از نظر ساختار معنایی، ترکیبات خاص این دو شاعر متنوع­تر از ترکیبات عادی در زبان معیار هستند، به طوری که بعضی از این ترکیبات از نظر معنا در زبان وجود ندارند.

صائب, بیدل, ترکیبات خاص, زایاگشتاری, روابط نحوی, هستۀ معنایی