موسی کیخا - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی٬ دانشکده ادبیات و علوم انسانی٬ دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
زهرا اختیاری - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر شریعتی٬ دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
ابوالقاسم قوام - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر شریعتی٬ دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

پس از ورود و پذیرش آیین اسلام در ایران، موج گسترده‌ای از باورها، اسطوره‌های اسلامی و سامی و در پی آن عناصر عرفانی، ادبیات حماسی ایران را تحت تأثیر قرار داد. این تأثیرات دامنة وسیعی از تغییر و دگرگونی‌های ساختاری و محتوایی را در بر گرفت؛ به‌گونه‌ای‌که تغییر ایدئولوژی نویسنده بر مسائل بسیاری أثر‌‌ گذاشت که از آن جمله به جریان داستان، اعمال و رفتار قهرمانان، تعامل میان شخصیت‌های داستان و حتی تعیین سرنوشت قهرمانان می‌توان اشاره کرد. با تحلیل تأثیرهای عنصر مذهب در سام‌نامه می‌توان دریافت اندیشه‌ها و مضامین اسلامی و قرآنی در این اثر نمود بسیاری دارد؛ به‌طوری‌که خویشکاری پهلوان و قهرمان اصلی حماسه و یاران و همراهان او در ترویج عقاید یکتاپرستانه و حتی گاهی آشکارا در راستای گسترش باورهای اسلامی است و اهداف ملی در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرد. مضامین و تفکر عرفانی و صوفیانه در سایة دین اسلام، نمودهایی در این اثر دارد که در بخش‌های سرودة خواجوی کرمانی می‌توان آنها را دریافت. این پژوهش از نوع بنیادی و مبنای کار برپایة شیوة تحلیلی، توصیفی و کتابخانه‌ای است. نگارندگان کوشیده‌‌‌اند اصلی‌ترین تأثیرهای دین را در حماسة سام‌نامه واکاوی کنند و از این راه افزون‌بر دست‌یابی به اهداف بالا که اساس این پژوهش است، این نکته را تأیید کنند که سام‌نامه حماسه‌‌ای است که در دوران‌های مختلفی از تاریخ سروده شده است.  

آز, کوش‌نامه, فرامرزنامه, دین اسلام, حکمت خسروانی