سمیرا حقیقیت - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه شیراز
فتح اله زارع خلیلی - عضو هیات علمی دانشگاه شیراز

لباس یکی از نیازهای اولیه بشر برای حفاظت از بدن در مقابل گرما و سرما بوده است و بعدها که نیازهای اولیه بشر تامین، و نیازهای دیگر گسترده میشود، لباس هم جوابگوی نیازهای دیگری از جمله میل به زیبا نشان دادن و زیبایی بدن میگردد. انسانهای اولیه پوشش تقریبا یکسانی داشته اند ولی با گذر زمان و کثرت انسانها نوع لباسها متفاوت می شود. در بیشتر مواقع قبایل و اقوام مختلف را و همچنین نوع زندگی افراد را از لباسشان میتوان تشخیص داد. کشور ایران از قومیت های مختلف تشکیل شده است و پوشش هر یک از این قومیتها مختص به خود میباشد. ایل قشقایی هم یکی از این قومیتهای ترک زبان هستند که بیشتر در جنوب ایران ساکنند. ایل قشقایی را بیشتر پژوهشگران از طوایف (Qayi) که یکی از طوایف 24 گانه ترکان آغوز است میدانند که از ترکان آسیای میانه هستند. در طی سالیان، زندگی ایل قشقایی تغییرات چشمگیری را تجربه کرده است که این تغییرات بر روی پوشش و لباس این مردم نیز تاثیر گذاشته است، همچنان که زندگی عشایری، روستایی و شهری بر روی پوشش این مردم تاثیر مستقیمی داشته است. قشقایی ها جزو مردم کوچ نشین بودند که پوشش خاص زیبای خود را داشتند. با توجه به تغییرات اجتماعی و سیاسی مملکت، در لباس و پوشش این قوم نیز تغییراتی صورت گرفته است. در زمان سلسله قاجار چشم انداز تازه ای بر روی ایران و ایرانی گشوده میشود که باعث تحول در فرهنگ و اجتماع و اقتصاد مردم ایران میگردد که ایلات و عشایر نیز از این تغییرات در فرهنگ و آداب سنن و زندگی اجتماعی خود بینصیب نمیمانند. همچنین در زمان پهلوی اول تغییراتی که به صورت مستقیم بر روی زندگی عشایر تحمیل میشود باعث تغییر فرهنگ و جامعه آنها نیز می گردد. پژوهش حاضر با روش مطالعه کتابخانه ای – اسنادی، توصیفی و تحلیلی سعی دارد با مطالعه تاثیر عوامل عمده بر تغییرات پوشش لباس مردم قشقایی (که عمده این تغییرات اجتماعی و فرهنگی در دوران مدرنیته در ایران اتفاق میافتد) را بررسی نماید. پژوهش حاضر با بررسی اسناد مربوط میزان تغییرات و نوع اولیه لباس را بیان خواهد کرد و تغییرات انجام شده در پوشاک مردان و زنان در دوره قاجار، که همزمان با شروع ارتباط با اروپاییان است، بررسی میشود. با توجه به این که اِعمال سیاستهای رضاشاه، که تغییرات در نوع زندگی آنها را به اوج خود میرساند، وتغییر در جوامع قشقایی بر روی پوشاک مردان و زنان نیز تاثیر میگذارد، آن دوره تاریخی کشور نیز مورد بررسی قرار می گیرد.

لباس سنتی، لباس عشایری، پوشاک قشقایی