احمدرضا توحیدی - استادیار دانشکده حقوق دانشگاه قم
مهدی کیخسروی - دانشجوی دکتری حقوق بینالملل دانشکده حقوق دانشگاه قم و مدرس دانشگاه حکیم سبزواری

سدسازی یکی از بزرگ­ترین سازههای دست بشر است که از دوران باستان آغاز شده است. هرچند سدها در تامین آب آشامیدنی، آبیاری، انرژی برق آبی و توسعه اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی دارند، نباید از آثار زیستمحیطی جبرانناپذیر آنها بر زیست­بوم دولتهای پیرامونی چشمپوشی کرد. امروزه فقدان مقررات قراردادی بینالمللی در خصوص تعهدات بینالمللی دولتها در فرایند سدسازی منجر شده است که بسیاری از دولتها ازجمله ترکیه با استناد به دکترین حاکمیت مطلق سرزمینی، سدهای بیشماری در قلمرو سرزمینی خود بسازند. این امر خود منجر به کاهش منابع آبی، خشکسالیهای متوالی، مهاجرت جمعیت، پدیداری سرچشمههای گردوغبار در کشورهای مجاور و نهایتا ایجاد اختلافات در سطح بینالمللی شده است. این پژوهش به بررسی وقایع حقوقی حوزه سدسازی نظیر قضیه گابچیکوو ـ ناگیماروس، قضیه سد، پروژه سدسازی گاپ، سد کجکی و سد دوستی پرداخته و از رهگذر وقایع مزبور، قواعد ناظر بر سدسازی دولتها را تبیین می­کند.

سدسازی, دکترین حاکمیت مطلق سرزمینی, پروژه سدسازی گاپ, کمیسیون جهانی سدها, قاعده استفاده غیر زیانبار از سرزمین