وحید بهرامی - دانشجوی دکتری تخصصی معماری، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
ایرج اعتصام - استاد، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
آزاده شاهچراغی - دانشیار، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

شناخت مولفههای تسهیلکننده مسیریابی در زمان تخلیه اضطراری یک ساختمان، (بهواسطه وقوع حوادثی نظیر آتشسوزی گسترده، زلزله و بمبگذاری و یا بمبارانهای هوایی ... )، از مهمترین چالشهایی است که میتواند معماران طراح ساختمان را درگیر خود سازد. تجربه نشان داده است این مسئله بهظاهر ساده، چالشهای جدی را برای طراحان ساختمان ایجاد میکند. جدید بودن دانش طراحی پایدار ساختمانها بهمنظور تخلیه اضطراری موثر در شرایط بحرانی (غالبا با در زمان آتشسوزی گسترده در ساختمان و یا زلزله، بمبگذاری و ...) در ایران و تفاوت با پژوهشهای پیشین بهعلت اضافه شدن فاکتور هراس حرکتی فردی و جمعی که ناشی از عاملی است که منجر به اعلام فرآیند تخلیه اضطراری ساختمان شده است، اهمیت پژوهش حاضر را اثبات مینماید. در این مقاله از روش تحقیق کیفی- مشاهدات- ثبت وقایع استفاده شده، این روش بر اساس مشاهده، ثبت و استنتاج دادههای رفتاری افراد در هنگام تخلیه اضطراری ساختمان شکلگرفته است. یافتههای مستخرج از پژوهش خروج اضطراری از یک ساختمان را به چهار فاکتور اصلی، «تبعیت از حرکت اصلی توده حاضر در ساختمان»، «بازگشت و خروج از ساختمان صرفا از همان مسیری که فرد وارد ساختمان شده است»، «تبعیت از علائم خروج اضطراری» و درنهایت «درنگ، درماندگی و یا انتظار» برای فرارسیدن منوط میکند. با کمک این راهکارها و کشف آنچه انسانها در حین مسیریابی اضطراری به آن توجه دارند، میتوان به اصول طراحی صحیح مسیر تخلیه خروج اضطراری ساختمان دستیافت.

مسیریابی, راهکار مسیریابی, فرار, خوانایی مسیر, تخلیه اضطراری