حجت قهرمانی - مدرس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، واحد پلدشت، تهران، ایران
ترلان قلی یو - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی آکادمی علوم جمهوری آذربایجان، آذربایجان
یعقوب نوروزی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ماکو، ماکو، ایران

شمس قیس رازی با اثر گرانقدر خویش، المعجم فی معاییر اشعار العجم، از بزرگترین منتقدان و ادبای ایرانی بعد از حمله خانمان­سوز مغول است. او در این اثر دیدگاههای انتقادی خود را در زمینه وزن، قافیه، الفاظ و واژگان در شعر و تناسب و هماهنگی ارکان شعر بیان کرده است. در این مقاله، دیدگاههای او را درباره این عناصر زیباییشناسانه شعر، آورده و درباره اهمیت هر کدام از این عناصر از دیدگاه او در شعر بحث شده است. همچنین، آنچه او از این لحاظ درباره برخی از شاعران همعصر خود و دیگر شاعران اظهار کرده در این مقال گنجانده شده است. شمس قیس در اثر خود تلاش کرده است تا پویندگان راه شعر و شاعری را با شیوههای صحیح کاربرد وزن و قافیه در شعر، آشنا و معیار و ملاک ثابتی برای تاثیرگذاری و زیبایی بیشتر شعر ارائه کند. این معیار و ملاک از دیدگاه او جز هماهنگی وزن با موسیقی و محتوای شعر نیست. دیدگاه او به سبب شناخت عمیقی که از علم عروض و وزن و قافیه در شعر فارسی داشته حایز اهمیت است. از همین رو، اثر او برای شناخت عروض سنتی و نقد شعر در زمره مفیدترین آثار قرار دارد.

شمس قیس, المعجم, وزن, قافیه, واژگان, تناسب, عروض