سیاوش محمدی - دانشجوی دکتری، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
لیلا تبریزی رائینی - استادیار، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
مجید شکرپور - دانشیار، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
جواد هادیان - دانشیار، پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
هارتویگ شولز - استاد، موسسه JKI آلمان، برلین

آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) یکی از گونههای اندمیک ایران است که بهدلیل داشتن درصد بالای اسانس و همچنین میزان بالای تیمول در اسانس اهمیت دارد و در صنایع دارویی و غذایی استفاده آن رو به گسترش است. بهمنظور ارزیابی خصوصیات ژنتیکی و ترکیبپذیری عمومی (GCA)، ۱۲ جمعیت آویشن دنایی از طرح آمیزشی پلیکراس استفاده شد. خزانه پلیکراس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با ۶ تکرار در سالهای ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ اجرا شد. سپس آزمون نتاج پلیکراس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با ۳ تکرار در سالهای ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ در ایستگاه تحقیقاتی گروه مهندسی علوم باغبانی و فضای سبز دانشگاه تهران واقع در کرج مورد مطالعه قرار گرفت. صفات رشدی و عملکردی، درصد و عملکرد اسانس و میزان تیمول و کارواکرول مورد اندازهگیری قرار گرفت. نتایج نشان داد که از نظر صفات موثر در عملکرد مانند ارتفاع بوته، وزن تر و خشک بوته و وزن خشک برگ جمعیتهای ایلام، اصفهان ۲، مرکزی ۱ و ۲ میزان ترکیبپذیری عمومی بالایی را نشان دادند و جمعیتهای ایلام و ملایر ۲ بیشترین ترکیبپذیری عمومی را برای درصد اسانس و عملکرد اسانس نشان دادند. به‎طورکلی، نتایج این پژوهش حاکی از تنوع بالای جمعیتهای مورد مطالعه از نظر خصوصیات مورفولوژیک و فیتوشیمیایی بود و در نهایت میتوان از جمعیت های ایلام، ملایر ۲، مرکزی ۱ و مرکزی ۲ جهت ایجاد رقم سنتتیک و یا خزانه ژنتیکی جدید برای گزینش ژنوتیپ های برتر استفاده کرد.

اسانس, اصلاح آویشن, تیمول, خصوصیات ژنتیکی