مهدی سعیدی - دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
رضا خیرالدین - دانشیار شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
مصطفی بهزادفر - استاد طراحی شهری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

مفاهیمی که میانرشتهای هستند با توجه به اینکه رویکردهای نظری مختلفی بر آنها حاکم میباشند، در حوزههای گوناگون تلقیهای متفاوت از آنها میشود. سرزندگی جز اینگونه مفاهیم است که در علوم روانشناسی، جامعهشناسی، جغرافیا، برنامهریزی و طراحی شهری دیدگاههای نظری و رویههای مختلفی برای آن وجود دارد. این امر لزوم توجه به متغیرهای گوناگون را در فرایندهای ایجاد سرزندگی فضاهای عمومی ایجاب مینماید که در مبانی علمی و رویههای مدیریت شهری، بهصورت جامع و با لحاظ نمودن متغیرهای مختلفی که عوامل زیربنایی سرزندگی را تبیین نماید، موردتوجه واقع نشده است. در این راستا سوال پژوهش حاضر عبارت است از: چه عواملی بهصورت زیربنایی و بنیادی بر سرزندگی فضای عمومی موثر هستند و چارچوب مدل مفهومی-عملیاتی ایجاد سرزندگی در فضاهای عمومی چگونه است؟ هدف پژوهش، ارائه چارچوب مناسب و کارآمد بهمنظور بهبود و ارتقا سرزندگی فضاهای عمومی میباشد. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع بنیادی-کاربردی است و رویکرد روششناسی آن بر مبنای روش آمیخته است. دادههای موردنیاز بر مبنای شاخصهای مستخرج از ادبیات علمی موضوع و با استفاده از پرسشنامه در محدوده مطالعاتی، که با روش هدفمند انتخابشده است، گردآوریشده و با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شدند. پس از محاسبه ماتریسهای مختلف تحلیل مذکور، تفسیر و نامگذاری عوامل بنیادی صورت گرفته است. پنج عامل ۱) کیفیتهای محیطی کارکردی-فضایی، ۲) هنجارهای اجتماعی و زمینههای لازم برای جامعهپذیری (اجتماعی شدن)، ۳) درآمد مناسب و رونق فعالیتهای اقتصادی، ۴) حالت روان، علایق و روحیه فردی، ۵) نحوه ادراک و برهمکنش دوستانه شهروندان باهم بر سرزندگی فضای عمومی موثر هستند. سهم این عوامل در تبیین واریانس کل متغیرها مجموعا ۳/۷۰ درصد میباشد. درنهایت بر مبنای واریانس تبیین شده هر یک از عوامل، مدل چارچوب مفهومی-عملیاتی مناسب و کارآمد ارائهشده است.

سرزندگی, فضای عمومی, تحلیل عاملی, چهارراه ولیعصر