حسن سجادزاده - دانشیار، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بو علی سینا همدان
امین توکلی - دانشجوی دکتری تخصصی معماری، گروه هنر و معماری ، واحد تفرش، دانشگاه آزاد اسلامی، مرکزی،ایران

کم توجهی به ریشه های بنیادین معماری ایرانی- اسلامی، موجب بیگانگی معماری کنونی با بنیادهای مفهومی آن شده است. با تعمق در معماری ایرانی- اسلامی«اصول و تفکر ویژهی مستتر در حکمت اسلامی ایران هویدا میگردد. با شناخت و تلفیق این اصول با ضرورتهای زندگی امروز، علاوه بر حفظ ارزشهای معماری ایرانی، میتوان به رویکردی نو برای طرح معماری دست یافت. این امر طبعا در سایه شناخت حکمت متعالیه که عالی ترین و کاملترین درجه را در سیر حکمت اسلام دارده و همچنین استنباط از آن و سپس تجلی در قالب کالبد معماری میسر میگردد. شناخت کامل این امر، با بیان مراتب آگاهی و شناخت آدمی نسبت به جهان هستی که بر پایه الگوهای چهارگانه شناخت استوار است به مرحله ظهور میرسد، لذا هدف در پژوهش حاضر، شناخت هویت درمعماری ایرانی- اسلامی، مبتنی بر حکمت متعالیه بر طبق الگوهای چهار گانه شناخت و در قالب مفاهیم مبانی نظری و مصداق میباشد. روش در پژوهش حاضر تحلیلی تاریخی است که در چارچوب حکمت متعالیه و معماری ایرانی-اسلامی صورت پذیرفته و با تکیه بر جمع آوری اطلاعات اسنادی و در زمره تحقیقات کیفی قرار میگیرد. نتایج حاصل از این پژوهش به صورت دو مفهوم عام بر پایه حکمت متعالیه و مفهوم خاص بر پایه هویت در معماری ایرانی- اسلامی و مبانی متعدد مستخرج شده از این دو مفهوم در قالب جدول تنظیم گردیده است. این نتایج بیانگر این موضوع است که با بازشناسی مفاهیم هویت در معماری ایرانی- اسلامی و توصیف و تحلیل آن از متظر حکمت متعالیه میتوان بر مبنای الگوهای چهارگانه شناخت، به الگوها و در نهایت مصداقهایی دست یافت، که میتواند در تداوم مفاهیم هویت در معماری ایرانی- اسلامی بر اساس سنت فکری و حکمی تاثیر گذار باشد.

معماری ایرانی- اسلامی، حکمت متعالیه, ملاصدر، هویت.