مریم مجیدی - دکتری معماری، گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
سید امیر منصوری - استادیار گروه معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.
ژاله صابرنژاد - استادیار گروه معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
ناصر براتی - دانشیار گروه شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

در سالهای اخیر پروژههای زیادی در سطح شهرها اجرا شده است که به دلایل زیاد علیرغم تواناییهایشان، تاثیر عمدهای در کیفیت محسوس شهر و داوری شهروندان از آن برجا نگذاشتهاند و منظر شهری نابسامان امروز شهرها علیرغم تلاشهای متولیان امر در افزایش کمی پروژههای آن، همچنان از بعد کیفی و معنایی دارای مشکلاتی است که باعث ایجاد نارضایتی در مردم میشود. شاید بتوان گفت دلیل اصلی این مسئله، مدیریتمحور بودن و عدم حضور و مشارکت واقعی مردم در این پروژههاست. بهنظر میرسد هرچه پروژههای شهری به عنوان «منظر» دیده شوند، باب مشارکت نیز بیشتر باز میشود. رویکرد منظرین میتواند تضمین مشارکت زیربنایی در پروژههای شهری باشد. بنابراین سوال اصلی این پژوهش این است که چه ظرفیتهای اختصاصی در رویکرد منظر وجود دارد که این رویکرد را جهت تحقق مفهوم مشارکت مناسب تلقی میکند؟ هدف از این پژوهش بررسی ارتباط نظری میان مفهوم منظر به عنوان مفهومی وابسته به مخاطب و مفهوم مشارکت، جهت لزوم و بهکارگیری آن در تولید پروژههای شهری جهت افزایش کیفیت و رضایتمندی مخاطب از این پروژههاست. در این پژوهش کیفی، ابتدا مفاهیم اصلی پژوهش (مشارکت و منظر) بررسی شده و سپس با استفاده از قیاس و استدلال منطقی، به بررسی ارتباط میان مشارکت و منظر و تعریف این پژوهش از مشارکت مورد نظر در منظر پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد در تعریف منظر ادراک مخاطب مهمترین و اساسیترین رکن است، بنابراین تعریف منظر تعریفی اساسا از پایین به بالا و از نگاه مخاطب است. همین دیدگاه، اصلیترین ظرفیت منظر در تحقق مشارکت را تبیین میکند، زیرا تعریف مشارکت نیز از دیدگاهی مردممحور نشات میگیرد. در درجات بعدی مواردی چون تاثیرگذاری و تاثیرپذیری مستمر مخاطب از منظر، نقش فعالانه او در ساخت منظر و در نهایت منظر بهمثابه موجودیتی دموکراتیک، اجتماعی و وابسته به مردم، از ظرفیتهای دیگر منظر است که ارتباط آن را با مفهوم مشارکت نشان میدهد. در نهایت میتوان گفت در صورتی که پروژههای شهری با رویکرد منظرین ساخته شوند، به دلیل اینکه ناگزیر به شناخت ذهن مردم هستند، مشارکت حداکثری تامین شده و اساسا مشارکت مفهومی نهفته در منظر است.

منظر, رویکرد منظرین, مشارکت, ادراک منظر