شهره جوادی - استادیارگروه مطالعات عالی هنر، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران.

ساسانیان پارس‏نژاد خالق فرهنگ و هنری باشکوه بودند که میراث اشکانی و هخامنشی را با تمام جلوه‏های طبیعت‏گرایانه در خود داشت. تعداد بی‏شماری از آثار معماری، نقش برجسته، نقاشی، پارچه‏بافی، ظروف، اشیای فلزی و شیشه‏ای، جنگ‏افزار و سکههای ارزشمند به‏جهت نقش و نگارهای نمادین و خط‏نگارههای پهلوی از آنان برجا مانده است. هنر ساسانی هنر «نوین ایرانی» است که سنتهای پیشین را در خود دارد و با منظرهسازیهای باشکوه و بی‏نظیر در قالب نیایشگاه، کاخ و شکارگاه، پردیس ایرانی یا همان بهشت زمینی را در تاریخ معماری جهان ثبت کرده است. در زمینه‏های تزئین معماری، نقش برجسته، نقوش پارچه و ظروف و اشیا نیز ساسانیان از عناصر طبیعت در قالب نمادین بهره برده‏اند. هنر ساسانی با تکیه بر باورهای طبیعت‏گرا و اعتقاد به ایزدان مهر و آناهیتا و کیش زرتشت در گسترههای وسیعی از فارس تا تیسفون، کرمانشاه، سیستان و آذربایجان شکلگرفته و در شاخه‏های مختلف هنری آثار ارزشمندی از آن برجای مانده است. اکثر آثار معماری این دوران شامل نیایشگاه، کاخ، شکارگاه و ۳۴ سنگ‏نگاره در جوار عناصر طبیعی مانند کوه، آب و درخت در دل طبیعت بنا شدهاند. ساسانیان را می‏توان بزرگ‏ترین منظره‏سازان تاریخ ایران دانست، چنان‏که آثار معماری نیایشگاهی، کاخ و شکارگاه، و همچنین سنگ‏نگاره‏های آنان بر سینه کوه و صخره‏ها گواه این ادعاست.

طبیعت, فرهنگ و هنر, سنگنگاره, آیین, باور, ساسانی