زهرا نصراللهی - دانشجوی ارشد باستان شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
سمیرا صهابی - کارشناسی ارشد از موسسه غیرانتفاعی مارلیک

آناهیتا ایزدبانویی است که یکی از زیباترین یشت های اوستا، یعنی یشت پنج، به او اختصاص دارد. این یشت، تنها ماخذی است که می توان ازخلال آن موجودیت اساطیری آناهیتا را باز یافت. نام آناهیتا برای نخستین بار در کتیبه های اردشیر دوم هخامنشی ظاهر گردید و پس از آن دردوره پارتی و بالاخص در دوره ساسانی، آثار فراوانی که نشان دهنده ی مقام ارجمند و شایسته این الهه بوده، به جای مانده است. این مقاله بهبررسی و و مطالعه ظروف ساسانی حاوی نقش الهه آناهیتا می پردازد. بررسی ها و نمادشناسی نقوش نمادین اطراف آناهیتا و همچنین مقایسهآن با اوصاف ذکر شده این الهه در اوستا، حاکی از آن است که بین نقوش گیاهی، حیوانی و سایر نقوش فرعی روی این ظروف با نقش اصلییعنی الهه آناهیتا ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. بر این اساس می توان اثبات نمود که این نقوش فرعی، مکمل تصویر اسطوره آناهیتا بوده و بهنوعی بازگو کننده اوصاف و وظایف وی است. مقاله حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی و گردآوری داده ها و اطلاعات آن به روش مطالعاتکتابخانه ای است و در این راستا به دنبال اهداف زیر استاهداف مقاله:۱. بررسی و تحلیل ویژگی های ظروف زرین و سیمین حاوی نقش آناهیتا و واکاوی و نمادشناسی نقوش آنها۲. مقایسه نمادشناسی نقوش ظروف ساسانی با اوصاف آناهیتا در اوستا و بررسی میزان تطبیق آنها.

ظروف زرین و سیمین ساسانی، آناهیتا، اوستا، نمادشناسی نقوش، کارکردها