مریم فروغی - گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان
مهری بهار - دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

در این مقاله در پی آن بودهایم تا با تکیه بر تئوری اجرای جنسیت جودیت باتلر، و با بررسی فعالیتهای نیکوکارانهی زنان خیر در شبکهی اجتماعی اینستاگرام، اجرای جنسیت را در فعالیتهای خیریه مطالعه کنیم. درواقع در پی آن بودیم که چگونه از خلال کنشهایی که بهظاهر جنسیتی نشدهاند، امر جنسیتیشده سر بر میآورد. بر آن شدیم تا با نظرداشت به ایدهی نمایش هویت جنسیتی، مکانیسمهای نمود و اجرای جنسیت در فعالیتهای زنان خیر در اینستاگرام را بازشناسیم. از آنجا که جودیت باتلر بنیان بخش مهمی از نظریهاش را بر بسط نقادانهی مفهوم گفتمان مد نظر فوکو گذاشته است، چارچوب مفهومی این مقاله نیز بر مفهوم "گفتمان جنسیتی" و مفاهیم مرتبط با آن استوار است. از همین رهرو با استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی فمینیستی مورد نظر لازار (۲۰۰۷)، فعالیتهای مورد نظرمان در شبکهی مجازی اینستاگرام را در سطوح مختلف و با تحلیل متنهای گزینش شده از پروفایل ۴ زن خیر فعال در اینستاگرام و چنانچه ایجاب میکرد، با تاکید بر جنسیت به عنوان عامل کانونی، مورد تحلیل قرار دادیم. نتایج حاکی از آن است که نمود عناصر برسازندهی گفتمان جنسیتی در زمینهی مورد بررسی این مقاله، بر این اساس قابل تحلیلند:الف) فعالیتهای نیکوکارانهی زنان در فضای مجازی بهمثابهی اجرای متفاوت جنسیتی.ب) فعالیتهای نیکوکارانهی زنان در فضای مجازی بهمثابهی محمل بازنمایی انسداد.همچنین اینطور مینماید که زبان جنسیتی، همچون "سلاح گفتمان مردسالار" عمل میکند. بدین معنا که بهکار بردن زبان جنسیتی مکانیسمی است که در فضای مجازی منجر به بازتولید عناصر گفتمانی برسازندهی هویت جنسیتی حال حاضر میشود.

جنسیت, فعالیتهای خیریه, شبکههای مجازی, تحلیل گفتمان انتقادی فمینیستی