پریسا روشن دل هرمزی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان شناسی همگانی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار
علی بیکیان - استادیار مطالعات ترجمه، عضو هیئت علمی دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار
مهدی صفایی قلاتی - استادیار زبان شناسی شناختی، عضو هیئت علمی دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار

از آنجایی که عبارات زبانی در استعاره مفهومی از یک زبان به زبان دیگر متفاوت هستند، انتقال درست مفهوم استعاره مفهومی از زبان مبدا به زبان مقصد نیازمند ترجمه ای دقیق و به جا با حفظ پیام است. هدف اصلی از انجام پژوهش حاضر، که از نوع توصیفی موردی، مقایسه ای، کتابخانه ای، و کیفی است، بررسی و توصیف رویه های به کار رفته در ترجمه استعاره های مفهومی مورد استفادهدر رمان علمی تخیلی دث استاکر از انگلیسی به فارسی است. داده های مورد مطالعه در پژوهش جملات حاوی استعاره های مفهومی به کار رفته در جلد اول کتاب اول رمان علمی تخیلی دث استاکر و ترجمه فارسی آنها بودند، که پس از استخراج، در قالب یک پیکره موازی یکبار مصرف جمع آوری گردید. سپس تحلیل داده ها از منظر زبان شناسی شناختی و دیدگاه لکاف و جانسون ۲۰۰۳ صورتگرفت و در نهایت، رویه های ترجمه استعاره مفهومی از دیدگاه اشمیت ۲۰۱۲ بر مبنای مقایسه تحلیل شناختی بین استعاره های مفهومی به کار رفته در زبان مبدا (انگلیسی) و مقصد (فارسی) مشخص گردید. از بین ۱۵۰ استعاره مفهومی استخراج شده از متن مبدا، ۱۱۳ مورد به صورت استعاره مفهومی و ۳۷ مورد به صورت غیراستعاری ترجمه شده بودند. از حیث رویه های ترجمه به کاررفته برای ترجمه استعارههای مفهومی فوق الذکر، ۹۰ مورد به استعاره مفهومی با انطباق و معنای یکسان، ۱۵ مورد به استعاره مفهومی با معنای یکسان اما انطباق متفاوت، ۸ مورد به استعاره مفهومی با معنای متفاوت اما انطباق یکسان، و ۳۷ مورد به صورت غیراستعاری ترجمه شده بودند. یافته های این پژوهش میتواند به شناخت رویه های ترجمه استعاره های مفهومی به کار رفته در رمان هایعلمی تخیلی کمک کند و انتظار می رود این یافته ها در سه حوزه ترجمه عملی، آموزش ترجمه، و پژوهش ترجمه توسط گروه های ذینفع مورد استفاده قرار بگیرد.

استعاره مفهومی، ترجمه، رویه های ترجمه، زبان شناسی شناختی