مهدی شریعتمداری - استادیار، گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی
الناز سراوانی - دانشجوی دکتری، مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات، تمام جنبه های زندگی بشر را تغییر داده و روند انجام کارها از نظر کمی و کیفی، تغییرات چشمگیری داشته است. در نتیجه این تغییرات و تحولات، نظام آموزشی در بحران پاندمی ویروس کرونا با پدیده جدیدی با عنوان کلاس های مجازی روبرو شده است که سیستم آموزشی را از حالت سنتی خارج کرده و به سمت خاصی سوق داده است که گاها این سبک کلاس درسی مجازی باعث ایجاد اضطراب در دانش آموزان می گردد با این حال، اطلاعات کاملی در مورد دلایل ایجاد اضطراب در کلاس های مجازی شناخته نشده است. هدف از این مقاله مروری حاضر، نقش مهارت های ارتباطی معلم در کاهش اضطراب دانش آموزان در کلاس های مجازی می باشد. در این مطالعه مروری، مقالات منتشر شده بین سال های ۱۳۸۱-۱۳۹۹ (۲۰۰۲-۲۰۲۰ میلادی) مورد بررسی قرار گرفت. به منظور دست یابی به مستندات علمی مرتبط، جستجوی الکترونیک به دو زبان فارسی و انگلیسی با استفاده از کلید واژه های اضطراب (Anxiety)، آموزش مجازی (E-learning)، مهارت های ارتباطی (Communication skills)، دانش آموزان (students)، معلم (teacher) در بانک های اطلاعاتی: گوگل اسکالر (GoogleScholar)، ساینس دایرکت (Sciencedirect) و اسپرینگر (Springer)، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (sid)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (IHCS) انجام شد. نتایج جستجو در سایت های مختلف، در بر گیرنده ۱۰ مقاله به زبان فارسی در زمینه مهارت های ارتباطی معلمان، آموزش مجازی و اضطراب دانش آموزان در ۱۹ سال اخیر در کشور ایران بود. مقاله ای به زبان انگلیسی به دست نیامد. از این تعداد، ۷ مورد به بررسی رابطه بین آموزش مجازی و فناوری اطلاعات و متغیرهایی مانند نگرش معلمان، پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، مهارت های ارتباطی، اضطراب امتحان دانش آموزان، انگیزه دانش آموزان پرداخته بودند. ۳ مورد از پژوهش ها در شهر تهران، ۴ مورد از نوع نیمه تجربی و یک مورد از نوع تجربی و ۵ مورد از نوع کمی بوده است. همچنین نتیجه گیری شد که مهارت های ارتباطی معلم در کاهش اضطراب دانش آموزان در کلاس های مجازی نقش دارد. لذا با توجه به محدود بودن تعاملات در آموزش آنلاین، تلاش معلم در جهت ایجاد تعاملات سازنده بین یادگیرندگان که همان تاکید بر مهارت های ارتباطی است، می تواند به تقویت احساس پیوند و تعلق دانش آموزان به کلاس درس مجازی منجر شود و نگرش مثبتی را نسبت به یادگیری در آنان ایجاد کند که باعث کاهش اضطراب می گردد.

اضطراب، آموزش مجازی، مهارت های ارتباطی، دانش آموزان، معلم