رویا مروج - دانشجوی دکترا ی زیست شناسی-میکروبیولوژی، واحد علوم و تحقیقات ،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران ، ایران
سید مهدی علوی - استادیار زیست شناسی سلولی و ملکولی گیاهی، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فن آوری، تهران، ایران
مهرداد آذین - دانشیار بیوتکنولوژی، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران
علی هاتف سلمانیان - دانشیار بیوتکنولوژی،پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فن آوری ، تهران، ایران

مقدمه: زانتان یک پلیساکارید خارج سلولی است که توسط باکتری زانتوموناس تولید می شود. به دلیل ویسکوزیته بالا و دیگر خواص منحصر به فرد، این صمغ در صنایع مختلف کاربرد دارد. از این رو، جهت تولید صمغ زانتان توسط سویههای لاکتوز مثبت باکتری زانتوموناس، استفاده از منابع کربنی ارزان قیمت نظیر آبپنیر میتواند ازنظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد. مواد و روشها: در این مطالعه از سویه بومی باکتری زانتوموناس سیتری ۳۸۶، جهت تولید صمغ زانتان در محیط آبپنیر استفاده شد. سویه موردنظر در محیط حاوی عصاره مخمر و قند لاکتوز (YL)، کشت داده شد و سپس به محیط تولید واجد آبپنیر تلقیح شد. فرآیند تخمیر در مدت ۵ شبانهروز ازنظر متغییر های تولید نظیر رشد، مصرف قند لاکتوز، ویسکوزیته و مقدار وزنی زانتان، مورد بررسی قرار گرفت. محتوای پیرووات و استات زانتان تولیدشده با زانتان استاندارد، مقایسه شدند و جهت تعیین گروههای عاملی، روش طیفسنجی مادونقرمز انجام شد. نتایج: سویه مورد استفاده قابلیت مصرف لاکتوز در محیط آبپنیر را داشت. در انتهای فرآیند تخمیر مقدار و ویسکوزیته زانتان به ترتیب ۳/۲۰ گرم بر لیتر و ۵/۲۰۶۶ سانتی پواز برآورد شد. محصول زانتان، محتوای استات و پیرووات قابل قبولی در مقایسه با زانتان استاندارد داشت و بررسی FTIR ، موقعیت گروههای عاملی ساختار زانتان بدست آمده را تایید نمود. بحث و نتیجهگیری: در این مطالعه برای نخستین بار، جدایه بومی زانتوموناس سیتری ۳۸۶ جهت تولید زانتان در محیط آب پنیر مورد ارزیابی قرار گرفت.این سویه، توان بالایی برای مصرف قند لاکتوز در محیط آب پنیر نشان داد و مقدار قابل توجهی زانتان با ویسکوزیته مطلوب تولید کرد . بنابراین استفاده از این جدایه بومی می تواند جهت تولید زانتان درمحیط ارزان قیمت آب پنیر، در مقیاس صنعتی مناسب باشد.

صمغ زانتان, زانتوموناس سیتری, آبپنیر, استات و پیرووات