هادی کشمیری - مرکز تحقیقات معماری و شهرسازی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
خاطره سجادی - مرکز تحقیقات معماری و شهرسازی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

پیشینه و اهداف: احساس رضایت از محیط یکی از آرزوهای بشر بوده، بهعبارت دیگر احساس رضایت، یک مفهوم آرمانی است که زمینه مناسبی را برای توانمندسازی افراد و اجتماعی نمودن آنها در جهت مشارکت و دخالت در امور مربوط به خود و در نهایت زمینه توسعه اجتماعی فراهم میکند. از طرفی یکی از رسالتهای طراحان و معماران در این رابطه، خلق رابطهی متناسب میان انسانها و محیط اطرافشان بوده است. بنابراین با توجه به اهمیت و ضرورت رضایتمندی از زندگی و محیط زندگی، محیطها و فضاهای آموزشی نیز میبایست این احساس رضایتمندی را برای کاربران خود تامین نمایند. علاوه بر این از جمله اهداف اساسی فضاهای آموزشی رسیدن به موفقیت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان بوده که در جهت ارتقای اهداف خود، میبایست فضایی مناسب و با کیفیت در تمام ابعاد جهت رشد و ارتقای مهارتهای همه جانبهی کاربران خود ایجاد کند. همچنین بهمنظور برانگیختن دانشجویان برای یادگیری، محیط آموزشی میبایست تاثیرگذار، امن، توانمند، مثبت، شخصیسازی شده و پاسخگوی نیازهای دانشجویان باشد. بنابراین توجه به محیط و عوامل محیطی در تامین رضایت دانشجویان و در نهایت موفقیت تحصیلی آنها از اهمیت بالای برخوردار بوده است. به همین دلیل یکی از زیرمجموعههای علوم رفتاری که از موضوعات قابل توجه و پر اهمیتی بوده، با عنوان روانشناسی محیط به تاثیر محیط بر رفتارهای مختلف انسان پرداخته است. در پژوهش حاضر، بررسی نحوه ارتباط و رضایت از عوامل محیطی با موفقیت تحصیلی دانشجویان مد نظر قرار گرفته است. هدف از پژوهش در مرحله اول شناسایی عوامل محیطی موثر دانشگاه بر موفقیت تحصیلی دانشجویان و در مرحله بعد میزان تاثیرپذیری این عوامل بوده است. روشها: ماهیت کلی پژوهش کیفی بوده و جهت تدقیق نتایج روش تحقیق کمی- کیفی در نظر گرفته شده و در راستای کشف رابطه میان متغیرها از مطالعات کتابخانهای و تحقیقات پیمایشی بهره گرفته شده است. در بخش کمی دو پرسشنامهی استاندارد در میان دانشجویان مقطع دکترای معماری دانشگاه آزاد شیراز تنظیم شده که هر دو از روایی و پایایی قابل قبولی برخوردار بوده است. یک پرسشنامه جهت سنجش میزان رضایتمندی دانشجویان از عوامل محیطی دانشگاه و پرسشنامهی دیگری جهت سنجش میزان موفقیت تحصیلی همان دانشجویان بوده است. جامعه آماری تحقیق با استفاده از فرمول کوکران محاسبهشده که متشکل از ۵۴ نفر دانشجوی مقطع دکترا بوده و از طریق انجام محاسبات آماری در نرمافزار SPSS نتایج پرسشنامهها آن استخراج گردیده است. یافتهها: بر اساس یافتههای پژوهش، با افزایش سطح رضایتمندی از عوامل محیطی دانشگاه، موفقیت و پیشرفت تحصیلی نیز افزایش یافته و میزان این همبستگی با محاسبه ضریب پیرسون حدود ۳۰۸/۰ میباشد، که نشاندهنده وجود رابطه معنادار بوده و مبین سازگاری فرد با دانشگاه بوده است. افراد با میزان رضایتمندی بالا از عوامل محیطی موثر، دارای معدل و عملکرد تحصیلی بسیار خوبی بودند و بالعکس، دانشجویان ناراضی در مقوله تحصیل نیز موفقیت چندانی ندارند. نتیجهگیری: با توجه به یافتههای پژوهش عوامل محیطی از جمله نور، آسایش حرارتی، تناسبات فضایی، مبلمان، فضای سبز، ورودی و میزان دسترسیپذیری، صوت و سر صدا، مصالح و رنگ مورد بررسی قرار گرفته که از این میان بالاترین میزان رضایت در عوامل محیطی مبلمان، تناسبات فضایی و نور بوده و دیگر عوامل محیطی بر کیفیت و کارایی آموزشی محیط دانشگاه اثر مطلوبی داشته است.

عملکرد تحصیلی, دانشگاه, رضایتمندی, موفقیت, عوامل محیطی