الهه بدیعی - گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
محمدرضا نیلی - گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
یاسمین عابدینی - گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
بی بی عشرت زمانی - گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

پیشینه و اهداف: رشد سریع علم و فناوری و به دنبال آن ظهور یادگیری الکترونیکی آموزش را متحول ساخته است. همچنین در این دوران آگاهی از چگونگی عملکرد مغز در حین یادگیری، تاثیرات مهمی در آموزش و پرورش به دنبال داشته است. آموزشگران به دنبال یافتن روش­هایی برای بهره­گیری هرچه بیشتر از امکانات مبتنی بر فناوری و یافته­های جدید علوم اعصاب تربیتی در جهت یادگیری بهینه به ویژه در دروس دشواری چون برنامه­نویسیکامپیوتر هستند که با فرایند حل مساله همراه است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر درس­افزار الکترونیکی طراحی شده بر اساس اصول یادگیری مبتنی بر مغز بر عملکرد حل مساله و انگیزش دانش­آموزان در درس برنامه­نویسی کامپیوتر انجام گرفت. روشها: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی بوده و با طرح پیش­آزمون-پس­آزمون با گروه کنترل انجام شد. در این پژوهش نمونهگیری به روش خوشه­ای انجام شد و به این ترتیب ۶۰ نفر از دانش­آموزان دختر پایه یازدهم رشته­ها­ی کامپیوتر هنرستانهای کاردانش شهر اصفهان برای شرکت در پژوهش انتخاب شدند. شرکت کنندگان  به طور تصادفی در ۳ گروه ۲۰ نفره آزمایش ، کنترل۱ و کنترل۲ قرار گرفتند. یک مطالعه کتابخانه­ای به منظور گردآوری راهبردهای یادگیری مبتنی بر مغز صورت گرفت. بر اساس اهداف درس و راهبردهای حاصل از اصول یادگیری مبتنی بر مغز یک درس افزار الکترونیکی توسط محقق و تیم متخصص طراحی و ساخته شد. روایی این درس­افزار توسط متخصصان مورد تایید قرار گرفت. از خرده مقیاس­های انگیزش درونی و بیرونی پرسشنامه پینتریچ و همکاران و همچنین یک آزمون حل مساله برنامه­نویسی معلم ساخته به عنوان ابزار گردآوری داده­ها استفاده شد. این ابزارها قبل و بعد از آموزش در هر سه گروه به عنوان پیش­آزمون و پس­آزمون مورد استفاده قرار گرفتند. محتوای یکسان از درس برنامه نویسی کامپیوتر در هر سه گروه آموزش داده شد. در گروه آزمایشی علاوه بر روش مرسوم، از درسافزار الکترونیکی ساخته شده بر اساس راهبردهای یادگیری مبتنی بر مغز استفاده گردید. در گروه کنترل اول در کنار آموزش مرسوم، یک درس­افزار الکترونیکی غیر مبتنی بر مغز به کار رفت. گروه کنترل دوم هم فقط به روش مرسوم آموزش دیدند. یافته ­ها: داده­های تحقیق با استفاده از تحلیل کوواریانس یک متغیری بر روی نمرات آزمون عملکرد حل مساله و تحلیل کوواریانس چند متغیری برروی نمرات انگیزش درونی و بیرونی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که عملکرد دانش­آموزان گروه آزمایش درحل مسائل برنامه­نویسی کامپیوتر نسبت به گروه کنترل۱ و گروه کنترل۲ به طور معنا داری (۰۵/۰>P) بهتر بوده است. همچنین انگیزش بیرونی گروه آزمایش به طور معنا داری (۰۵/۰>P) نسبت به گروه کنترل اول بیشتر بوده است. بر اساس این یافته­ها استفاده از درس­افزار غیر مبتنی بر مغز به طور معنا داری (۰۵/۰>P) باعث کاهش انگیزش بیرونی دانش آموزان گروه کنترل۲، نسبت به گروه کنترل۱ شده است. نتیجه گیری: استفاده از درس­افزار الکترونیکی طراحی شده بر اساس اصول یادگیری مبتنی بر مغز، تاثیر قابل توجهی در افزایش توانایی دانش­آموزان در حل مساله برنامه­نویسی کامپیوتر دارد. همچنین به­کارگیری اصول یادگیری مبتنی بر مغز در طراحی درس­افزارهای الکترونیکی باعث می­شود در حین یادگیری، کاربران این درس­افزارها، انگیزش بیرونی بیشتری نسبت به کاربران درس­افزارهای معمولی داشته باشند.

یادگیری مبتنی بر مغز, درس افزار الکترونیکی, یادگیری الکترونیکی, حل مسئله, انگیزش