سید رسول حسینی - دانشجوی دکتری رشته علوم سیاسی (جامعه شناسی سیاسی)، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
سید جواد میری - دانشیار گروه پژوهشی جامعهشناسی نظری فرهنگی، پژوهشکده مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران. نویسنده مسئول
سید مصطفی ابطحی - استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی
کمال پولادی - استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

در این مقاله تلاش شده است ظهور و گسترش پدیده تکفیر از منظر احساس تحقیر مورد بررسی قرار گیرد. موضوع تحقیر منجر به بروز هیجان جمعی و فردی است که در شرایط خاصی میتواند به کنش یا واکنش خشونتآمیز منتهی گردد. در جوامعی که تضادهای اجتماعی نابرابریهای ناموجه، فشارها و تحقیرهای داخلی و خارجی در کنار شرایط استبداد و انسداد وجود داشته باشند. حس ناکامی و ناامیدی رشد میکند و در پی آن در بستر فضای اجتماعی گروههای رشد میکنند که از وضع موجود ناراضی و درتلاش برای تغییر آن میافتند. این تغییرات با توجه به متن خود آغشته به نفرت و خشونت هستند. در چارچوب عراق ایده هویت دهنده اسلام تکفیری است، ایدهای که رنگ زمینه خود را دارد و در مقابل هویت ملی قرار گرفته است. برپایه چارچوب نظری روانشناسی اجتماعی درصدد پاسخ به این سئوال هستیم که چگونه احساس تحقیر باعث ظهور و گسترش گروههای تکفیری در خاورمیانه بطور کلی و علیالخصوص در عراق شده است؟ گروههای تکفیر چگونه هویت خود را در تضاد با هویت ملی و بر پایه اسلام تعریف کردهاند.

تحقیر, گروه های تکفیری, داعش, خاورمیانه, عراق