علی زنگی آبادی - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه اصفهان
عبدالرضا دادبود - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان

زلزله یکی از خطرناکترین، مخربترین، و غیرقابل پیشبینیترین مخاطرات طبیعی شهری بهشمار میآید. طبق اعلام سازمان مدیریت بحران کشور، ۷۸درصداز مساحت کشور در محدوده خطر لرزهخیزی بالا قرار دارد و ۱۰درصداز تلفات انسانی ناشی از بلایا در نتیجه زلزله است. استان گلستان جزو استانهای رده دوم خطر زلزله و در رده خود اولین استان پرخطر است. بر همین اساس، هدف از پژوهش حاضر سنجش و تحلیل مکانی خوشههای آسیبپذیر بافت کالبدی شهر گرگان در شرایط بحرانی بهمنظور تعیین نقاط نیازمند مداخله فوری است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش بررسی آن توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری شامل مرزهای جغرافیایی شهر گرگان براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ است. برای تعیین پهنههای آسیبپذیر از مدلهایی نظیر ANP و VIKOR استفاده شده است. برای تحلیل فضایی خوشههای آسیبپذیر بافت کالبدی نیز از آماره فضایی Getis-Ord بهره گرفته شده است. یافتههای پژوهش نشاندهنده آن است که شاخص مصالح ساختمانی با وزن ۴۵۲/۰ و شاخص ریزدانگی (مساحت قطعات) با وزن ۱۲۶/۰ به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیرگذاری را در ارزیابی آسیبپذیری بلوکهای شهر گرگان دارند. همچنین، بیشترین میزان آسیبپذیری از لحاظ کالبدی مربوط به مناطق مرکزی و جنوبی و حاشیههای شرقی و تا حدودی غربی شهر گرگان است. تحلیل Hotspot به طور واضح شکاف بین مرکز و جنوب را با سایر مناطق شهر گرگان نشان میدهد. درواقع، پهنههای آسیبپذیر شهر گرگان عمدتا بر بافتهای تاریخی و مناطق حاشیهنشین منطبق است.

آسیب پذیری, بافت کالبدی, خوشه های آسیب پذیر, زلزله, شهر گرگان