محمد تقی حیدری - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان
شهرام محمدی - دانشجوی دکترای شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان
مریم رحمانی - دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی و مدرس دانشگاه زنجان

شهر بهمثابه حق اجتماعی است و نقش فضای شهری در تولید آهنگ روزمره زندگی و بازتولید روابط اجتماعی رویکردی به حقوق شهروندی را پدید میآورد که در آن ساکنان شهر باید نقشآفرینان و ذینفعان اصلی در تولید فضای شهری باشند. در این میان افزایش طول عمر انسانها و اضافهشدن جمعیت سالمندان از پیامدهای قابلتوجه قرن بیستویکم است. بهنظر میرسد با مطرحکردن فضای شهر دوستدار سالمند،ایده حق به شهر لوفور میتواند معیاری سودمند برای ارزیابی مداخلات فضایی در شهرها به نفع این قشر آسیبپذیر تلقی شود. برای دستیابی به این هدف، پس از بررسی و استخراج نمودهای فضایی ایده حق به شهر بهعنوان مدل مفهومی پژوهش، به بررسی وضعیت حاکم بر سالمندان ساکن در بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان(حجم نمونه برابر ۱۷۰ نفر) پرداخته شده است. روش پژوهش توصیفی– تحلیلی است و پژوهش به لحاظ هدف کاربردی است. روش نمونهگیری پژوهش خوشهای است و خوشهها به طور سیستماتیک انتخاب شدهاند. محققان وضعیت سالمندان ساکن در بافت مذکور را از طریق پرسشنامه استاندارد SF-۳۶ و با روش مصاحبه چهره به چهره انجام دادهاند. برای تحلیل دادهها از جدولها و نمودارهای توصیفی، آزمون کروسکال والیس[۱]، و آزمون تحلیل مسیر به کمک نرمافزار SPSS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد وضعیت دوستداری شهری سالمندان در محدوده مور مطالعه از منظر شاخص حق به شهر با امتیاز ۹۴/۲ دارای وضعیتی پایینتر از سطح متوسط است و سالمندان با ویژگیهای متفاوت جنسیتی، اجتماعی- اقتصادی، و مدت زمان اقامت در شهر آرای مشترکی در این ارتباط داشتهاند. برای بهبود وضعیت حق به شهر سالمندان، تقویت شاخصهای مستقل حق استفاده مناسب از فضای شهری و حق مشارکت تاثیر مطلوبی در این زمینه خواهد داشت.  

حق به شهر, شهر دوستدار سالمند, شهر زنجان, فضای شهری