سید حجت موسوی - استادیار ژئومورفولوژی، گروه جغرافیا و اکوتوریسم، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
اسماعیل پاریزی - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
عبدالمجید احمدی - عضو هیئت علمی گروه جغرافیای دانشگاه بزرگمهر قائنات، قائن، ایران

دشتهای ریگی، یکی از مهمترین اشکال ژئومورفیک مناطق خشک و نیمهخشک، تاثیر جالب توجهی در حفاظت از خاک در برابر فرسایش کاوشی باد دارند؛ بر این اساس، هدف از این پژوهش، الگوسازی تخمین فرسایش کاوشی باد در سطح دشتهای ریگی منطقه بردسیر کرمان با بهرهگیری از روشهای آماری است. در این راستا، ابتدا مهمترین پارامترهای فرسایشی سنگفرش بیابان نظیر وزن کل رسوب عمقی، وزن رسوب عمقی زیر ۲ میلیمتر، وزن رسوب عمقی بالای ۲ میلیمتر، وزن رسوب سطحی و درصد پوشش سطحی، در امتداد ۵ ترانسکت و ۱۵ نقطه، به روش نمونهبرداری میدانی اندازهگیری و سپس با تحلیل از طریق آزمونهای آماری آنالیز رگرسیون ساده و چندگانه، رابطهسنجی و الگوسازی شد. نتایج نشان میدهد که بیشترین ارتباط معنادار بین مولفههای وزن رسوب عمقی بالای ۲ میلیمتر و وزن رسوب سطحی برای تمامی روابط خطی، درجه ۲ و درجه ۳ وجود دارد؛ به طوری که ضریب تبیین تمامی این الگوها، ۹۱۸/۰ بوده و به ترتیب دارای خطای برآورد ۱۸۲/۰، ۱۸۹/۰ و ۱۹۸/۰ هستند. همچنین نتایج الگوسازی چندگانه، دربردارنده بیشترین ارتباط معنادار پارامترهای وزن کل رسوب عمقی، وزن رسوب عمقی زیر ۲ میلیمتر، وزن رسوب عمقی بالای ۲ میلیمتر و وزن رسوب سطحی با یکدیگر با ضریب تبیین ۱ و خطای برآورد ۰۰۰/۰ در سطح معناداری ۹۹/۰ است. درنهایت برای تخمین میزان مواد فرسایشیافته از سطح دشت ریگی، الگوهایی طراحی و ارائه شده که به منزله ابزارهایی سودمند در اختیار مدیران و برنامهریزان محیطی، بیانگر روند و گرایش رفتاری چشمانداز سنگفرش بیابان هستند. این نتایج، مدیریت محیط سیستم دشتهای ریگی را از منظر وضعیت و عملکرد فرآیند رفتوروب بادی نمایان ساخته که نمایانگر وضع موجود نسبت به وضع ایدهآل است.

دشت ریگی, فرسایش کاوشی, فرآیند بادی, الگوسازی, آنالیز رگرسیون, بردسیر