داریوش رحیمی - دانشیار آب و هواشناسی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
حمید میر هاشمی - دانشجوی کارشناسی ارشد آب و هواشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
تیمور علیزده - دانشجوی کارشناسی ارشد آب و هواشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

امواج گرمایی یکی از پیامدهای روند افزایش دما در دستگاه اقلیم است. غرب و جنوب غرب ایران از جمله مناطقی هستند که در سالهای اخیر با موج گرمایی در فصل تابستان روبهرو بودهاند. امواج گرمایی منطقه با استفاده از شاخص بالدی و اعمال آن بر روی دادههای حداکثر دمای روزانه ۳۶ ایستگاه هواشناسی شناسایی شد. همچنین شرایط همدید موجهای گرمایی با استفاده از دادههای ارتفاع ژئوپتانسیل، فشار تراز دریا، تاوایی قائم، بادمداری و نصفالنهاری در ترازهای ۱۰۰۰ تا ۲۵۰ هکتوپاسکال در بازه زمانی ۶ ساعته از سری دادههای NCEP/NCAR تحلیل شد. بر اساس شاخص بالدی موج گرمایی بلندمدت از تاریخ ۱۲/۴/۱۳۸۹ تا ۲۳/۴/۱۳۸۹، ایستگاههای غرب کشور را در بر گرفته است. تحلیل نقشههای همدید نشان داد امواج گرمایی با استقرار سامانههای کمفشار حرارتی خلیجفارس و گنگ (موسومیها) همراه با رطوبت، استقرار سیستم مانع در تراز ۵۰۰ هکتوپاسکالی و گسترش پرفشار پویشی آزور، تاوایی منفی و رودباد جنب حارهای بر روی منطقه شکل میگیرند. افزایش تبخیر و تعرق، ایجاد تنشهای آبی در گیاهان بهویژه در دوره خشکسالی، افزایش مصرف و استهلاک شبکه انتقال برق و افت تولید برق آبی و کاهش شرایط آسایش اقلیمی از نتایج استقرار شرایط همدید ادغام کمفشار حرارتی خلیج فارس و موسمیهای شبهقاره، استقرار پرفشار دینامیکی آزور و ایجاد سیستم مانع بر روی منطقه بهمدت بیش از ۵ روز موجد امواج گرمایی متداوم بر روی منطقه است.

واژههای کلیدی: موج گرمایی, شاخص بالدی, سیستم مانع, فرود خلیج فارس, کمفشار گنگ