شهرام بهرامی - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
فاطمه پرهیزکار - دانشجوی کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
الهه اکبری - کارشناسی ارشد سنجش از دور و GIS، مربی گروه جغرافیا، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
تیمور جعفری - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

مخازن هیدروکربنی از منابع انرژی تمامشدنی و تجدیدناپذیر است که به ازای برداشت و استفاده از ذخایر زیرزمینی بهتدریج از میزان ذخیره آنها کاسته میشود و دیگر ترمیم نخواهند شد؛ بنابراین برای جبران هیدروکربنهای مصرفشده فقط باید به اکتشاف منابع و ذخایر جدید اقدام کرد.در این پژوهش، نقش ژئومورفولوژی تکتونیک بر سهولت اکتشاف مخازن هیدروکربنی زاگرس فارس با استفاده از شاخصهای ژئومورفیک بررسی شده است. شاخصهای سینوسیته جبهه کوهستان، تقارن چینخوردگی، نسبت جهت، نسبت انشعاب، فرکانس رودخانه، تراکم زهکشی، طول خطالراس، ارتفاع طاقدیس، الگوی زهکشی و فرم طاقدیسها در طاقدیس دارای مخزن هیدروکربنی خشت و طاقدیس فاقد مخزن هیدروکربنی نورا، محاسبه شده است. این شاخصها، برای تفکیک طاقدیسهای فعال و غیرفعال از نظر تکتونیکی، بعد از ورود دادههای مورد نیاز به نرمافزار Arc GIS، مقایسه شدهاند. علاوه بر آن، مطالعه شواهد ژئومورفیک بالاآمدگی و فعالیتهای تکتونیکی، بررسی نقش تکتونیک در فرسایش، همچنین فرود محوری و الگوی آبراههها و ویژگیهای ژئومورفولوژیکی طاقدیس دارای مخزن هیدروکربنی، مشخص و روابط بین ژئومورفولوژی و تشکیل مخازن هیدروکربنی تبیین شد. بهطور کلی، ارتباط نزدیکی بین مخازن هیدروکربنی و ژئومورفولوژی طاقدیسهای مطالعهشده وجود دارد؛ بهطوریکه در طاقدیس فاقد مخزن هیدروکربنی، مورفولوژی فشردهتر و فرسایش یافتهتر است، در مقابل، طاقدیس دارای مخزن هیدروکربنی، جوانتر، عریضتر و کمتر فرسایشیافته است. پژوهشهای مشابه میتوانند به وزارت نفت، سازمان زمینشناسی کشور و سازمان بهرهبرداری نفت و گاز، کمک شایانی کند. 

طاقدیس, خشت, نورا, شاخصهای ژئومورفولوژیکی, مخازن هیدروکربنی, GIS