کیومرث زرافشانی - دانشیار علمی گروه ترویج و توسعه روستایی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه،
فاطمه مرام - کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی، پردیس دانشگاه رازی کرمانشاه
علی اصغر میرک زاده - استادیار گروه ترویج و توسعه روستایی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه
امجد ملکی - دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده بدون تردید نخستین گام در مسیر دستیابی به توسعه پایدار به ویژه در بخش کشاورزی شناخت توان محیطی و پتانسیل اراضی هر منطقه خواهد بود. به بیان دیگر توسعه پایدار زمانی محقق خواهد شد که از سرزمین به تناسب قابلیت­ها و توانمندی­های آن استفاده شود. در حال حاضر برنامه­ریزان برای رسیدن به این مقصود از روش­ها و تکنیک­های مختلف استفاده می­کنند. لذا با توجه به اهمیت استفاده بهینه از پتانسیل اراضی، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی و رتبه­بندی دهستانهای مستعد توسعه کشاورزی در شهرستان کرمانشاه انجام شد. در مرحله نخست با استفاده از نظر متخصصان و مطالعات اسنادی، معیارهای موثر در انتخاب مناطق مستعد توسعه کشاورزیدر شهرستان کرمانشاه شناسایی شدند. در ادامه از تکینک تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و نرم افزار(EC) برای رتبه­بندی معیارهای شناسایی شده بهره­گرفته شد. در گام بعدی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) سیزده دهستان شهرستان کرمانشاه از نظر پتانسیل کشاورزی به ۵ طبقه کاملا مساعد، مساعد، نسبتا مساعد، نسبتا نامساعد و نامساعد تفکیک شدند. نتایج مطالعه نشان داد به ترتیب معیارهایی نظیر منابع آبی، وضعیت خاک منطقه، شرایط اقلیمی و نیز کاربری اراضی در ارزیابی و رتبه­بندی مناطق مستعد کشاورزی در شهرستان کرمانشاه تاثیرگذارند. همچنین طبقه­بندی سیزده دهستان شهرستان کرمانشاه بر مبنای پتانسیل اراضی کشاورزی نشان داد، دهستان میاندربند به دلیل وجود منابع آبی مکفی، اقلیم مناسب، وضعیت خاک مطلوب و نیز نوع کاربری اراضی در منطقه کاملا مساعد قرار دارد. نتایج این مطالعه می­تواند توصیه­هایی برای برنامه­ریزان بخش کشاورزی استان کرمانشاه داشته باشد. بدین صورت که برنامه­ریزان می­توانند با انتخاب منطقه میاندربند علاوه­بر استفاده بهینه از منابع طبیعی و پیاده کردن سیاستهای مناسب کشت به تولید بیشتر دست یابند.

واژه های کلیدی: برنامه ریزی, توسعه, کشاورزی, پتانسیل اراضی کشاورزی, تکینک تحلیل سلسله مراتبی(AHP) شهرستان کرمانشاه