رعنا شیخ بیگلو - دانشگاه اصفهان
مسعود تقوایی - دانشگاه اصفهان

جهت اتخاذ سیاستهای توسعه برای کشور، ارزیابی و تحلیل سطح توسعه یافتگی نواحی مختلف و شـناسایی نابرابریهای ناحیهای از اهمیت فراوانی برخوردار است. با وجود تدوین برنامهها و انجام اقدامات مختلف توسعهی ناحیهای در ایران که با هدف پیشرفت متعادل و متوازن و کاهش شکاف توسعهی نواحی صورت پذیرفت، نارسایی و کمبود امکانات و خدمات ضروری در برخی از مناطق وجود دارد. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی سطح توسعه یافتگی شهرستانهای ایران و نابرابریهای بین ناحیهای است. بدین منظور، تعداد ۵۴ شاخص توسعه با استفاده از روش تحلیل عاملی و بهرهگیری از نرمافزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. در این فرایند، هشت عامل استخراج گردید که تحت عنوان عاملهای امکانات زیربنایی و مسکن، امکانات درمانی، آموزشی، نیروی انسانی، صنعت، کشاورزی، امکانات روستایی، و امکانات فرهنگی نامگذاری شدند و در مجموع، تعداد ۴۶ شاخص را پوشش دادند. عاملهای مذکور رویهمرفته حدود ۷۳ درصد از کل واریانس را تبیین کردند. جهت روشنتر شدن سیمای کلی توسعه یافتگی شهرستانها، شاخص ترکیبی توسعه محاسبه گردید که مبنای رتبهبندی شهرستانها قرار گرفت. نتایج حاصل از این مطالعه نشان میدهد که شهرستانهای کشور از نظر سطح توسعه یافتگی، تفاوت قابل ملاحظهای با یکدیگر دارند. بنابراین، ارتقا شاخصهای توسعه به ویژه در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته امری ضروری است.

سطح توسعه یافتگی, نابرابریهای ناحیهای, سیاستهای توسعه, تحلیل عاملی, شهرستانهای ایران