همایون نورائی - استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
فائزه شفیع - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، موسسه غیرانتفاعی دانشپژوهان پیشرو، اصفهان، ایران

با گسترش پیچیدگیهای شهری در قرن حاضر، فقر و محرومیت شهری نیز ابعاد و جنبههای متفاوتی یافته است؛ به گونهای که سنجش فقر از دیدگاه صرفا درآمدی و اقتصادی در گذشته، به آزادی چندبعدی انسان و اهداف توسعه هزاره در عصر فعلی ارتقا یافته است و بررسی چندبعدی و ارتباطی فقر شهری، نگرشی نوین در برنامهریزی و مدیریت شهری محسوب میشود. هدف مقاله حاضر، تحلیل میزان فقر «اجتماعی و اقتصادی» و محرومیت و فقر «کالبدی و کارکردی» در مناطق پانزدهگانه شهر اصفهان و واکاوی میزان معناداری ارتباط بین این دو است. در این زمینه، براساس مرور ادبیات نظری و تجربی، سنجههای مربوط شناسایی و اطلاعات لازم برای بررسی سنجهها به روش اسنادی و میدانی (از نوع مصاحبه) گردآوری شد؛ ضمن اینکه با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل عاملی، رگرسیون خطی و تحلیل همبستگی پیرسون) و بهرهگیری از نرمافزارهای GIS و SPSS، سنجهها و عوامل یادشده تبیین و تحلیل شد. نتایج حاکی است با توجه به امتیازات هر عامل در تحلیل عاملی بهلحاظ فقر اجتماعی و اقتصادی، مناطق ۱۴ و ۱۵، مناطقی بسیار محروم و مناطق ۱ و ۵، مناطقی بسیار برخوردارند. بهلحاظ محرومیت کالبدی و کارکردی نیز، منطقه ۱۴ بسیار محروم و منطقه ۶ بسیار برخوردار است؛ همچنین ضریب همبستگی بین دو عامل «فقر اجتماعیاقتصادی» و «محرومیت کالبدیکارکردی»، ۵۹۴/۰ مثبت و معنادار، و این موضوع در بیشتر مناطق پانزدهگانه شهر اصفهان کاملا مشهود است. در پایان نیز بعضی پیشنهادها برای کاهش سطح محرومیت و فقر در ابعاد «اجتماعی و اقتصادی» و «کالبدی و کارکردی» به تفکیک مناطق پانزدهگانه شهر اصفهان ارائه شده است.

فقر شهری, فقر اجتماعیاقتصادی, محرومیت کالبدیکارکردی, مناطق شهر اصفهان, تکنیک تحلیل عاملی