ابوالفضل قنبری - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
محمد قنبری - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

امروزه مفهوم شهرها بدون فضای سبز در اشکال گوناگون آن، غیر قابل تصور است. فضای سبز در شهرها، به ویژه در شهرهای بزرگ و صنعتی، دارای عملکردهای مختلفی میباشند. بنابراین فضای سبز از یکسو موجب بهبود وضعیت زیست محیطی شهرها شده، از سوی دیگر شرایط مناسبی را برای گذران اوقات فراغت شهروندان مهیا میسازد. نمی توان از اهمیت و نقش فضای سبز شهری در حیات و پایداری آنها و تاثیرات فیزیکی و طبیعی آن در سیستم شهری و بازدهیهای مختلف اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی آن چشم پوشی نمود. با این رویکرد فضای سبز شهری را میتوان به عنوان مکانهای بیرونی با مقادیر برجسته ای از حیات گیاهی و وجود عمده ای از مناطق شبه طبیعی تعریف نمود. مجموع پارکهای شهری در تبریز به احتساب پارکهای در حال احداث ۱۱۷۴ هکتار است که در مقایسه با دیگر شهرها در ایران نسبتا بزرگ مینماید. اگر چه این اندازه ممکن است مطلوب به نظر آید اما بیشتر پارکهای در حال احداث در بیرون از مناطق شهری مکان یابی شده اند. و شعاع دسترسی ساکنان شهر به این پارکها به یک اندازه نیست. بنابراین فرصت برای دیدار از آنها به حداقل میرسد. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل شبکه در محیط GIS نحوه دسترسی معابر به پارکهای شهری تحلیل شده و نتایج با روش تحلیل بافرینگ در محیط GIS تحت Spatial Analyzes مقایسه شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد که در تحلیل ساده بافرینگ در محیط GIS مساحت سرویس دهی پارکهای شهری ۱۱۱۳۰ هکتار است که حدود ۷۴% از کل شهر را تحت پوشش قرار میدهد. و مجموع سرویس دهی پارکهای شهری در تحلیل شبکه ۳۱۲۷ هکتار (حدود ۲۰% از کل شهر) است که حدودا سرویس دهی پارکهای شهری در روش بافرینگ است. این اختلاف بین قابلیت سرویس دهی واقعی و انتزاعی در روش تحلیل شبکه و بافرینگ عمدتا ناشی از مکان یابی نامناسب پارکهای شهری است. چنانچه در این پژوهش نیز مشهود است بررسی موقعیت واقعی پارکهای شهری با روش تحلیل شبکه در محیط GIS رویکردی هدایت شده، بهینه و روشی عملی در فهم و مدیریت فضای پارکهای شهری است. زیرا که شعاع دسترسی جزو مهمترین فاکتورها در برنامه ریزی شهری به شمار میآید.

پارک, توزیع فضایی, تحلیل شبکه, تحلیل بافرینگ, تبریز