محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار - دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه تهران
رضا حیدری - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه تهران

یکی از مهمترین دلایل شکلگیری شهرها در بستر تاریخی آنها، عوامل جغرافیایی آنهاست. شهر تاریخی ترشیز با استناد به منابع تاریخی، از جمله شهرهای مهم دوران اسلامی در خراسان است که با تغییر در مکانش، چشم انداز فرهنگی ولایت ترشیز را با تغییر همراه کرد، تغییر مکانی که باعث جابجایی شهر از بخش غربی به بخش شرقی آن شد. محدوده فرهنگی ترشیز شامل شهرستان های بردسکن، خلیل آباد وکاشمر در جنوب غربی خراسان رضوی است. تا پیش از انتقال شهر تاریخی ترشیز به بخش شرقی (محدوده سیاسی شهرستان کاشمرکنونی) در حدود اواسط قرن ۱۲ هجری قمری، این شهر در محدوده شهرستان امروزی بردسکن واقع بوده است. این پژوهش بر آن است تا با روش تاریخی و تحلیلی آماری، انواع داده های باستانشناسی(شامل استفاده از نتایج بررسی میدانی باستانشناختی منطقه)، مدلهای آماری در سیستم اطلاعات جغرافیایی و منابع نوشتاری، پیشنهادی برای مکان شهر تاریخی ترشیز داشته باشد. نتایج بدست آمده از پژوهش با تکیه بر آگاهیهای منابع نوشتاری، محوطههای مهم شناسایی شده در بررسی باستانشناختی منطقه و کمکگیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی(G.I.S) در نهایت محوطه شناسایی شده باستانی فیروزآباد را به عنوان نزدیکترین گزینه احتمالی برای جاینام شهر باستانی ترشیز نشان داد. م م م م م م م م م

ترشیز, بردسکن, محوطه فیروزآباد, مکانیابی, GIS