حسین حاتمی نژاد - دانشیار دانشگاه تهران
زهرا زمانی - دانشگاه خوارزمی
صادق حاجی نژاد - دانشگاه خوارزمی
محمد قضایی - دانشگاه شیراز

سیاست احداث شهرهای جدید در ایران با هدف کاهش فشارهای جمعیتی وارد شده به شهرهای بزرگ در اواخر دهه ۱۳۶۰ مطرح گردید. با شروع احداث شهرهای جدید، برخی مسائل و مشکلات شهرهای جدید آشکار شده و انتقادات و پیشنهادهای اصلاحی بیان گردید که تا امروز همچنان ادامه دارد. در این راستا، پژوهش حاضر، به بررسی دلائل عدم موفقیت شهرهای جدید در ایران میپردازد. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات اسنادی- کتابخانهای میباشد. بررسیها نشان میدهد که با توجه به مقطعی بودن افزایش شدید نرخ رشد جمعیت کشور و مهاجرتهای گسترده روستا- شهری به صورت جهشی و پایینتر بودن ظرفیت توسعه کوتاه مدت شهر نسبت به نرخ رشد جمعیت طی سالهای ۱۳۶۵- ۱۳۳۵، ضرورت به ایجاد شهرهای جدید در پیرامون اکثر مادرشهرهای کشور وجود نداشته است. با وجود این، عمدهترین دلائل عدم موفقیت این شهرها در جذب جمعیت را میتوان نبود برنامهای جامع برای انتقال صنایع از مادرشهرها به شهرهای جدید و خوابگاهی شدن آنها، نبود سیستم حمل و نقل عمومی کارآمد میان مادرشهر و شهر جدید، عدم قطعیت در پیشبینی تعداد و گروهبندی جمعیت، وضعیت اقتصاد و درآمد خانوارهای شهرهای جدید، ضعف در مکانیابی، عدم حمایت دولت و نهادهای ذی ربط، کندتر بودن روند افزایشی قیمت اراضی در شهرهای جدید نسبت به مادرشهرها، بالاتر بودن سود حاصل از ساخت واحدهای مسکونی در مادرشهرها نسبت به شهرهای جدید، رکود اقتصادی و افزایش نرخ تورم در مقاطعی از دوره زمانی ۱۳۹۲- ۱۳۶۸، و نگرش صرفا کالبدی در تهیه برنامهها و عدم توجه به خواست و نیاز مردم توسط برنامهریزان دانست.   

شهرهای جدید, مادرشهر, تمرکززدایی, آسیب شناسی, ایران