محبوبه عباس آبادی عربی - دانشآموخته کارشناسی ارشد مرمت اشیا فرهنگی و تاریخی دانشگاه آزاد ابهر
یاسین صدقی - دانشآموخته کارشناسی ارشد باستانسنجی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
سید ایرج بهشتی - دانشآموخته کارشناسی ارشد زمینشناسی، پژوهشکده حفاظت و مرمت
اکبر عابدی - استادیار گروه مرمت آثار تاریخی و باستانسنجی ، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

در پژوهش حاضر سعی شده است تا با بررسی و مطالعه­ی پتروگرافی ده قطعه­ از سفالینه­های لعاب­دار مربوط به دوران اسلامی مکشوفه از شهر تاریخی بلقیس اسفراین، به بررسی تفاوت­ها و شباهت­های ساختاری براساس فازهای موجود، شناخت مواد خام اولیه و اجزا معدنی و در نهایت تا حد ممکن به شناخت منشا آن­ها باتوجه به مقایسه خاک مورد استفاده در ساخت سفال­ها و زمین­شناسی منطقه پرداخته شود. برای این منظور از روش آنالیز مقاطع نازک پتروگرافی و مطالعه آن­ها با استفاده از میکروسکوپ پلاریزان نوری عبوری استفاده گردید، که در بررسی و تحلیل نتایج حاصل از مطالعه مقاطع نازک مشخص شد تمامی آثار از نظر ساختاری و ترکیب مشابه یکدیگر و دارای بافت سیلتی ریزبلور هستند و تنها یک قطعه از آن­ها (کد ۲۱۶) دارای بافت ناهمگن است اما از نظر ساختار کانی­شناسی دارای منشایی همسان با دیگر قطعات را دارا هست. این سفال­ها دارای ساختاری مشابه و همچنین دارای منابع خاک یکسانی هستند. در اینبین تنها قطعه­ی سفالی زرین­فام (کد ۱) مورد مطالعه از نظر ساختاری و ترکیب متفاوت از دیگر سفال­ها بوده که می­توان آن را یک نمونه متفاوت و احتمالا وارداتی به منطقه درنظر گرفت. همچنین در کاوش­های باستان­شناسی شهر بلقیس کوره­های سفال­پزی، سه­پایه­های سفالی و نیز توپی­های کوره­ کشف شده است، که نشان­دهنده­ی تولید سفال و بومی بودن این صنعت در آن را دلالت دارد

پتروگرافی مقطع نازک, سفال لعابدار, شهر بلقیس, اسفراین