یعقوب محمدی فر - دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان
افراسیاب گراوند - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی ابهر
عباس مترجم - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

منطقه الیمایی شامل جلگههای مرتفع و درههای کوههای بختیاری در شرق رود کارون و در حقیقت همان شمال شرقی خوزستان است. هرچند تعیین حدود دقیق این منطقه بسیار دشوار است ولی وسعت این منطقه در طول حیات آن بر حسب کشور گشاییهای جدید اشکانیان، کاملا تغییر مییافته و یا دولتهای کوچک همسایه، بخشهای کم بیش مهمی از الیمایی را تسخیر میکردند. در عصر سلوکیان و به ویژه در دوره اشکانی، بخشهایی که اکنون در ایذه مالمیر، شوشتر، دزفول و اهواز واقع است و حتی در دورانی معین، شوش نیز متعلق به الیمایی بود. در این منطقه تا کنون تعدادی نقش برجسته کشف و معرفی شده است و هر چند سال یک یا چند اثر به این مجموعه اضافه میشود. نقش برجسته سنگ ماهی در منطقه اندیکا از جمله این آثار است. موضوع این اثر نیز همانند چند نقش برجسته دیگر این دوران نمایانگر صحنه بزم است. تا کنون به طور اخص به صحنههای بزمی پرداخته نشده است در حالیکه تاثیر و جایگاه این موضوع در نقوش برجسته الیمایی و پس از آن در دوره ساسانی کاملا مشهود است. در ادبیات و خصوصا در اشعار و داستانها نیز به این موضوع اشارات فراوانی گردیده است. در این مقاله ضمن معرفی نقش برجسته نویافته سنگ ماهی، سایر نقوش برجسته با صحنه بزمی درالیمایی مورد بررسی قرار میگیرد و به ارتباط هنری الیمایی با هنر ساسانی نیز اشاره خواهد شد.    

نقوش برجسته الیمایی, مسجدسلیمان, نقش برجسته سنگ ماهی