محمدرضا قاسم زاده - بخش علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز
مهدی زارعی - بخش علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز

برآورد جریانات سطحی ورودی و خروجی محدوده های مطالعاتی با استفاده از داده های اندازه گیری شده دبی، به دلیل عدم انطباق موقعیت ایستگاه های آب سنجی با مرز محدوده ها تنها برای تعداد محدودی از محدوده های مطالعاتی امکان پذیر می باشد. لذا در چنین شرایطی عمدتا جریان سطحی محدوده های مطالعاتی از طریق روش های تجربی از جمله روش جاستین، روش کتاین، روش انجمن تحقیقت هند، روش حفاظت خاک آمریکا SCS جهت تخمین آورد سالانه حوضه های آبریز فاقد آمار استفاده می شوند. این روش ها از نظر شرایط آب و هوایی، زمین شناسی و جغرافیایی مطابقت چندانی با شرایطی که این روابط تجربی در آنها بدست آمده اند ندارند لذا آورد سالانه ای که با این روش ها محاسبه می گردد درصد زیادی خطا به همراه دارد. در این پژوهش ایستگاه هیدرومتری شیب تنگ واقع در سرشاخه حوضه آبریز درجه دو حله که دارای داده های ثبت شده روزانه می باشد جهت بررسی صحت و مقایسه روش های تجربی انتخاب گردید. آورد سالانه در حوضه آبریز این ایستگاه با روش های تجربی محاسبه گردید و سپس داده های محاسبه شده با داده های اندازه گیری شده (مشاهده ای) توسط ایستگاه هیدرومتری مقایسه و مقدار خطای بین این داده ها از روش ریشه مربع خطاها محاسبه گردیدند. برای کاهش خطا اقدام به بهینه سازی پارامترهای ثابت موجود در فرمول روش های تجربی معمول با روش الگوریتم ژنتیک شد.در نهایت با توجه به مقدار خطاهای موجود بین روش های تخمین آورد سالانه حوضه های آبریز فاقد آمار مختلف، فرمول جاستین، به ویژه پس از بهینه سازی (بومی شده) پس از جدایش مولفه های سیلابی و پایه، کمترین خطا و دقیق ترین روش تخمین آورد حوضه های فاقد آمار در منطقه مورد مطالعه (بالادست حوضه آبریز دالکی) می باشد. پس از روش جاستین اصلاح شده فرمول جدید پیشنهادی پیشنهادی در این پژوهش که بر اساس دبی های سیلابی و فرایند تخمین پارامتر به دست آمده است نیز خطای نزدیک و در مواردی کم تر نسبت به روش جاستین اصلاح شده سیلابی دارد.

آورد سالانه، حوضه آبریز فاقد آمار، روش های تجربی