مرتضی اسمعیل نژاد - دانشگاه بیرجند
عباس خاشعی سیوکی - دانشگاه بیرجند

تغییرات اقلیمی پیامدهای مستقیم و غیرمستقیمی بر منابع آب، کشاورزی و محیط زیست دارد. اقلیم های خشک و نیمه خشک که استان خراسان جنوبی نیز در آن قرار دارند نسبت به تغییرات اقلیمی حساس­تر بوده و آسیب­ پذیری بیشتری دارند. بنابراین، استان خراسان جنوبی تحت تاثیر پیامدهای تغییرات اقلیمی و آثار آن در بسیاری از نقاط با توجه به وقوع و تداوم خشکسالی­ ها مشاهده شده است. با توجه به اینکه بیشتر معیشت روستاییان استان کشاورزی و از جمله کشت زعفران است، آگاهی از وضعیت آینده متغیرهای تاثیرگذار بر آن از جمله درجه حرارت برای برنامه ­ریزی­ های آتی از اهمیت بالایی برخوردار می­باشد. این پژوهش به واکاوی تغییرات درجه حرارت طی سال­های ۲۰۱۶ تا ۲۱۰۰ میلادی در استان خراسان جنوبی می­پردازد. هدف اصلی از این مطالعه شناخت کانون های اصلی تغییر درجه حرارت و جابجایی هایی است که در پی آن در مناطق زیرکشت زعفران می­باشد. روش کار در این پژوهش ارزیابی تغییرات درجه حرارت استان در حالت افزایش گازهای گلخانه­ای است و با استفاده از مدل ترکیبی MAGICC-SENEN و با بکارگیری مدل­ های گردش عمومی اتمسفر HADCM۳ و ECHO-G تحت ۱۸ سناریوی تغییر اقلیم از جمله A۱B، B۱ و A۲ برای دهه ­های آینده تا سال ۲۱۰۰ میلادی انجام گرفت. در این مطالعه دوره ۲۰۰۰-۱۹۶۱ و ۲۱۰۰-۲۰۱۶ میلادی به ترتیب به عنوان دوره ­های گذشته و آینده انتخاب شدند. نتایج نشان داد در تمام پهنه استان برای دهه­ های آینده تغییرات درجه حرارت دارای روند افزایشی خواهد بود که این افزایش درجه حرارت از دهه ۲۰۲۵ شدیدتر می­باشد. در برخی نواحی استان ازجمله نواحی جنوبی و مرکزی ایران مقدار افزایش درجه حرارت از نواحی شمالی بیشتر خواهد بود. نواحی کشت زعفران در استان در دوره ­های آینده از حالت گسترده در شهرستان­های سرایان، قاین، فردوس و اسدیه به صورت الگوی جزیره تغییر شکل خواهد یافت و دشت خضری و نیمبلوک سازگاری بیشتری با کشت زعفران در دوره آینده خواهند داشت.

تغییر اقلیم, درجه حرارت, سناریوهای اقلیمی, گاز گلخانه ای, مدلسازی اقلیمی