یوسف نبی پور
مهدی وفاخواه
حمیدرضا مرادی

روند وقوع سیل در سال های اخیر حاکی از آن است که اکثر مناطق کشور در معرض تهاجم سیلاب های مخرب قرار دارند و ابعاد خسارات و تلفات جانی و مالی سیل در حال افزایش است. اقدامات آبخیزداری یکی از راه های برتر و مناسب در تعدیل خطرات سیلاب است. تاثیر اقدامات آبخیزداری، از دیدگاه های مختلف قابل بررسی است. در این تحقیق سعی بر آن است تا با ارزیابی کمی خصوصیات سیل، تاثیر مستقیم اجرای عملیات آبخیزداری در دو دوره قبل و بعد روی سیل بررسی گردد. لذا با بررسی هیدروگراف روزانه دوره های مورد بررسی در ایستگاه های هیدرومتری تمر و حاجی قوشان، نتایج تجزیه و تحلیل سیلاب ها مشتمل بر تعداد وقوع سیل، درصد فراوانی وقوع سیل در ماه ها و فصول مختلف تعیین شد. هم چنین مقادیر میانگین زمان تداوم، اوج و فروکش سیل ها، میانگین و حداکثر دبی اوج سیل های دیده شده بررسی شدند. بر اساس بررسی های انجام شده روی سیلاب های رخ داده، روند وقوع سیلاب ها، از یک حالت نسبتا افزایشی برخوردار بوده است. در دوره بعد از اجرای اقدامات آبخیزداری تعداد سیلاب ها در دو ایستگاه هیدرومتری افزایش داشته است، در حالی که عملیات آبخیزداری روی همه مولفه های سیلاب تاثیر مثبت داشته به طوری که زمان تداوم را به میزان ۵/۰% افزایش، زمان فروکش، زمان تا اوج سیلاب و مقدار دبی اوج را ۹۰/۷% ، ۹۸/۲۱% و ۷۰% را کاهش داده است. به طور کلی زمانی که میزان عملیات آبخیزداری به نسبت سطح حوزه آبخیز کم نباشد تاثیر عملیات آبخیزداری بر مولفه های سیلاب مثبت است.

Quantitative evaluation, Hajighoshan watershed, Watershed management practices, Flood characteristics., ارزیابی کمی, آبخیز حاجی قوشان, اقدامات آبخیزداری, خصوصیات سیل