رویا مولوی
مجید باقرنژاد
ابراهیم ادهمی

آتش به صورت گسترده برای تمیز کردن مزارع در ایران استفاده میشود در حالی که اطلاعات کمی از اثر آن بر خصوصیات خاک به ویژه خصوصیات مینرالوژیکی خاک در دسترس میباشد. تحقیق حاضر به منظور ۱) مقایسه برخی از ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک سوخته و نسوخته و ۲) بررسی امکان تحول کانی های موجود در لایه سطحی خاک بر اثر افزایش دما صورت گرفت. نمونهها از عمق ۵- ۰ و ۱۵- ۵ سانتیمتری قسمت سوخته و نسوخته یک خاک زراعی در منطقه تخت جمشید و خاک جنگل بمو که در آنها آتشسوزی رخ داده بود با ۴ تکرار برداشته شدند. تجزیه های فیزیکوشیمیایی روی نمونه های نسوخته و سوخته صورت گرفت. هم چنین کانیهای موجود در جزء رس خاک ها در عمق ۵-۰ سانتی متری خاک نسوخته و سوخته و نمونه های خاک تیمار شده در دماهای ۳۰۰ و ۶۰۰ درجه سانتی گراد به مدت ۲، ۴، ۸ و ۱۲ ساعت در آزمایشگاه، توسط دستگاه پراش پرتو ایکس مطالعه گردید. در ناحیه جنگلی پهاش و شن در عمق ۵- ۰ سانتیمتری خاک سوخته افزایش یافت در صورتی که مقدار فسفر و پتاسیم قابل جذب در هر دو عمق نمونهبرداری خاک جنگلی افزایش نشان داد. در خاک زراعی تغییرات خواص فیزیکی و شیمیایی در اثر آتشسوزی از نظر آماری معنیدار نبود. نتایج حاصل از پراش پرتو ایکس کاهش شدت پیکهای کلریت و ایلیت در نمونه خاک های زراعی و جنگلی سوخته را نشان داد. در تیمار دمایی ۳۰۰ درجه سانتی گراد اعمال شده در مدت زمان های متفاوت کلریت و ایلیت با مقدار نسبی کمتر نسبت به خاک نسوخته در هر دو منطقه نمونه برداری شده مشاهده شد در حالی که در تیمار دمایی ۶۰۰ درجه سانتی گراد با زمان های ۸ و ۱۲ ساعت، پیک های مربوط به کلریت و ایلیت بر خلاف زمان های ۲ و ۴ ساعت مشاهده نشد. پیک کوارتز در خاک جنگلی و زراعی سوخته و تیمارهای دمایی ۳۰۰ و ۶۰۰ درجه سانتی گراد بدون تغییر مشاهده شد.

Mineralogy, Fire temperature, Clay minerals, Forest soil, Agricultural soil., مینرالوژی، دمای آتش، کانیهای رس، خاک جنگل، خاک زراعی